 
| |||||
* Αλλαγές στην παραγωγή ενέργειας, βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων, οικονομία στη χρήση και ενημέρωση των πολιτών Πώς να «ξορκίσουμε» το ακριβό πετρέλαιο Τέσσερις προτάσεις του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης για εξοικονόμηση ρεύματος A. Γ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ Ο νεοέλληνας γκρινιάζει - και δικαίως - για τις ανατιμήσεις στα καύσιμα και τις επιπτώσεις στο κόστος ζωής που φέρνει η διεθνής κρίση του πετρελαίου, δεν είναι όμως ενημερωμένος ούτε για όσα πρέπει να κάνει ώστε να «ανακουφιστεί» οικονομικά αλλά ούτε και για τη δυνατότητα που έχει να προστατεύσει το περιβάλλον παράλληλα με το πορτοφόλι του. Το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης ολοκλήρωσε πρόσφατα μια διπλή πανελλαδική μελέτη και έρευνα για τις δυνατότητες που υπάρχουν ώστε να γίνει οικονομία στην ενέργεια, σε συνδυασμό με την απεξάρτηση από το πετρέλαιο. Τα αποτελέσματα της μελέτης, τα οποία δημοσιεύει σήμερα «Το Βήμα», αποδεικνύουν πως οι Έλληνες δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι το πετρέλαιο και ο άνθρακας αποτελούν πηγές ενέργειας ρυπογόνες και εξαντλήσιμες. Αργά ή γρήγορα θα λιγοστεύσουν, θα ακριβύνουν και κάποια στιγμή θα πάψουν να υπάρχουν.
Μεγάλη πρόοδος στη χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας έχει γίνει στην Ευρώπη. Αριστερά, εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας από φωτοβολταϊκά στοιχεία στη Γαλλία και, επάνω, το μεγαλύτερο θαλάσσιο αιολικό πάρκο, έξω από το λιμάνι της Κοπεγχάγης. Το μήνυμα που δόθηκε πρόσφατα και από τον υπουργό Ανάπτυξης κ. Δ. Σιούφα για στροφή προς το φυσικό αέριο, που είναι το πλέον φιλικό προς το περιβάλλον καύσιμο, αποτελεί σίγουρα μια αρχή, αλλά χρειάζεται σαφής ενημέρωση της κοινής γνώμης τόσο για το φυσικό αέριο όσο και για τις άλλες εναλλακτικές πηγές ενέργειας. H χώρα μας ως κράτος-μέλος της EE έχει δεσμευθεί για δύο στόχους: πρώτον, ως το 2010 να παράγει 20% της ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και, δεύτερον, να παράγει πάλι από ΑΠΕ το 12% της γενικότερης ενέργειας που χρησιμοποιεί. Απώτερος στόχος είναι το 2020 να παράγεται στην Ευρώπη το 20% της συνολικής απαιτούμενης ενέργειας από ΑΠΕ, δηλαδή από αιολική ενέργεια, μικρά υδροηλεκτρικά, βιομάζα, φωτοβολταϊκά, ηλιακούς θερμοσίφωνες και γεωθερμία. Παράλληλα ο μοναδικός στόχος δεν είναι βέβαια η προσπάθεια απεξάρτησης από το πετρέλαιο. H EE αναγνωρίζει εδώ και χρόνια ότι ο κτιριακός τομέας, με τη θέρμανση και τον δροσισμό των κτιρίων, απορροφά τουλάχιστον το 40% της ενέργειας που αναλώνεται στις χώρες της Ευρώπης. Στην EE έχει γίνει ήδη απόλυτα κατανοητό ότι ο χωροταξικός σχεδιασμός, η δόμηση και η αρχιτεκτονική των κτιρίων καθώς και τα υλικά κατασκευής διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εξοικονόμηση ή σε αντίθετη περίπτωση στη σπατάλη ενέργειας. Αυτή η παράμετρος μάλιστα είναι ανεξάρτητη από την επάρκεια ή το κόστος των ενεργειακών υλών, αφού ακόμη και αν αυτές υπάρχουν εν αφθονία και σε καλές τιμές, πρέπει να καταναλώνονται με φειδώ και όχι να σπαταλώνται. Πολλώ δε μάλλον σήμερα που το πετρέλαιο έχει προσεγγίσει τα 70 δολάρια το βαρέλι και, ακόμη και αν πρόκειται για «μια τεράστια φούσκα που θα σκάσει σύντομα» όπως υποστηρίζει ακόμη και ο κ. Φορμπς του ομότιτλου περιοδικού, έχει φέρει σε απελπισία πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες. TA ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Γενναία κίνητρα για απεξάρτηση από λιγνίτη και μαύρο χρυσό Το Εργαστήριο Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, με επικεφαλής τον διευθυντή του εργαστηρίου, αναπληρωτή καθηγητή κ. Π. Κοσμόπουλο, αφού ολοκλήρωσε τις δύο πανελλαδικές έρευνες σε σχέση με το ενεργειακό πρόβλημα, τις δυνατότητες απεξάρτησής μας από τη ρυπογόνα συμβατική ενέργεια και τις πιθανότητες χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα μας, κατέληξε σε ένα συνδυασμένο τετράπτυχο προτάσεων: 1. Παραγωγή ενέργειας: Άμεση στροφή στην ενίσχυση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, στοχεύοντας και στη μερική έστω απεξάρτηση από λιγνίτη και πετρέλαιο και στη συμμόρφωσή μας με τις οδηγίες της EE. Στην έρευνα χαρακτηρίζεται «εγκληματικό στη χώρα μας, που έχει μεγάλη ηλιοφάνεια, να μη γίνεται εκμετάλλευση της δωρεάν προσφερόμενης ενέργειας από τον ήλιο τόσο για την παραγωγή ηλεκτρισμού όσο και για θερμό νερό». H αιολική ενέργεια μπορεί επίσης να συνεισφέρει σε πολύ μεγάλο βαθμό, ενώ «κατά τόπους μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τη βιομάζα, τη γεωθερμία, τα μικρά υδροηλεκτρικά. Όλα αυτά απαιτούν αποκεντρωμένη πολιτική και οικονομική πολιτική ενίσχυσης πρωτοβουλιών. Είναι προφανές ότι έτσι θα πετύχουμε τεράστια μείωση της ρύπανσης στην πηγή παραγωγής της ενέργειας», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. 2. Κτιριακά συγκροτήματα - αρχιτεκτονική: Χαράξεις οικοδομικών τετραγώνων και επιτρεπόμενα ύψη κτιρίων τέτοια που να επιτρέπουν τον ηλιασμό - και άρα τη θέρμανση και τον φυσικό φωτισμό - των περισσότερων κτιρίων. «Είναι απαράδεκτο το φαινόμενο της νότιας οικοδομής που σκιάζει όλα τα διπλανά και πίσω της κτίρια. Χρειάζονται ελεύθεροι χώροι με πράσινο και όχι τσιμέντο. Προσφέρουν δροσιά το καλοκαίρι, κόβουν το κρύο τον χειμώνα και προσφέρουν πολύτιμο οξυγόνο στον αστικό χώρο. Κτίρια με μονώσεις, με εκμετάλλευση του ηλιασμού και φύλαξη από τον βοριά (σχεδιάζοντας σωστά τα πορτοπαράθυρα)» είναι απαραίτητα, όπως τονίζεται στη μελέτη. Χρησιμοποιώντας όσο είναι δυνατόν οικολογικά υλικά, και με εκμετάλλευση του φυσικού κλίματος τόσο για τη θέρμανση από τον ήλιο όσο και για δροσισμό από τους πνέοντες ανέμους, μπορεί να επιτευχθεί άριστη εξοικονόμηση ενέργειας. Το ίδιο και με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όσο είναι δυνατό (ηλιακοί θερμοσίφωνες, φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες), καθώς και χρήση συσκευών χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Για παράδειγμα, ήδη στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος στην Ξάνθη λειτουργεί ο πειραματικός αυτόνομος οικισμός ZED - ΚΙΜ, ο οποίος αποδεικνύει ότι με τη χρήση φωτοβολταϊκών στοιχείων και ανεμογεννήτριας μπορεί να καλυφθεί τουλάχιστον ένα μέρος των οικιακών αναγκών σε ηλεκτρισμό όχι μόνον ανέξοδα αλλά και χωρίς καμία απολύτως επίπτωση στο περιβάλλον. 3. Εξοικονόμηση ενέργειας στη χρήση: Αυτό δεν πρέπει μονάχα να επιβάλλεται με την απαγορευτική τιμολόγηση της ενέργειας, αλλά με την προσφορά δυνατοτήτων χρήσης εναλλακτικών μορφών ενέργειας, με τη μέγιστη δυνατή προβολή τους και βέβαια τη φορολογική ελάφρυνση του καταναλωτή. Υπάρχουν ήδη στην αγορά υβριδικά οχήματα, ψυγεία και κλιματιστικά με χαμηλή κατανάλωση, το ίδιο και λαμπτήρες φθορισμού. Για τα κτίρια είναι αναγκαία η εφαρμογή των αρχών του περιβαλλοντικού σχεδιασμού (προσανατολισμός, σωστά υλικά, σωστή διάταξη των χώρων και των ανοιγμάτων) από την αρχική φάση της μελέτης ώστε να μην καλούμαστε εκ των υστέρων να προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε ενεργοβόρες ανάγκες. Πρέπει να υπάρχει υποχρέωση εφεξής για χρήση συστημάτων εκμετάλλευσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από την κατοικία κάθε νοικοκυριού (ηλιακοί θερμοσίφωνες, φωτοβολταϊκά, υβριδικοί καυστήρες, μονώσεις, θερμοκήπια, διπλά υαλοστάσια και αντίστοιχα σκιάδια και πέργκολες για δροσισμό και πρόβλεψη φυσικού αερισμού). Το πακέτο αυτό πρέπει να συνοδεύεται από φορολογικά κίνητρα. 4. Ενημέρωση των πολιτών: H ενημέρωση πρέπει να ξεκινήσει από τους κρατικούς φορείς, τα μέσα ενημέρωσης, τις ΔΕΚΟ και να επεκταθεί στους επαγγελματίες. Οικονομικά κίνητρα όπως επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές για όσους εγκαθιστούν συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας, κάτι το οποίο για πολλά χρόνια γίνεται στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Καταλήγοντας, η μελέτη επισημαίνει τα εξής: «H εξάρτηση από το ρυπογόνο πετρέλαιο πολύ σύντομα θα γίνει δυσβάστακτη έως αδύνατη (με εξάντληση πόρων), ενώ το περιβάλλον μάς αφήνει ελάχιστα περιθώρια προτού οι καταστροφές γίνουν ανεπανόρθωτες. Φαίνεται ότι έχουμε ακόμη κάποια περιθώρια πριν να είναι πολύ αργά. Λύσεις προσφέρονται: από τα φωτοβολταϊκά ως το υδρογόνο, η επιστήμη και η τεχνολογία μπορούν σίγουρα να προσφέρουν πολλά. Χρειάζεται όμως ενημέρωση και ευαισθητοποίηση από τους πολίτες και αντίστοιχα επιλογές δράσης και πολιτική βούληση από τους αρμόδιους φορείς». Το ΒΗΜΑ, 04/09/2005 | |||||
