ΛΟΝΔΙΝΟ Είναι τέτοιες οι επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στον φυσικό κόσμο μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση ώστε υπάρχουν επιστήμονες οι οποίοι εκτιμούν ότι έχει ήδη τελειώσει η Ολόκαινος εποχή η οποία κράτησε 12.000 χρόνια και έχουμε μπει σε μια νέα εποχή, την «Ανθρωπόκαινο».

Ο άνθρωπος έχει μεταβάλει σχεδόν τη μισή επιφάνεια του πλανήτη, αυξάνοντας τη διάβρωση του εδάφους κατά δύο φορές σε σχέση με τους φυσιολογικούς γεωλογικούς ρυθμούς. Μόνο μέσα στη δεκαετία 1990-2000 έχει αποψιλώσει μια περιοχή τρεις φορές όση η Ιταλία. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο μετακινούμε περίπου 40 δισ. τόνους ορυκτών και μεταλλευμάτων για τον κατασκευαστικό τομέα- δέκα φορές περισσότερο από το ανάλογο έργο των παγετώνων και 40 φορές περισσότερο από το έργο του ανέμου. Για το κλίμα, ύστερα από δεκαετίες αμφισβήτησης, όλοι συμφωνούν πως έχει αλλάξει δραματικά.

Όλες αυτές οι ριζικές αλλαγές πραγματοποιούνται κατά κύριο λόγο εξαιτίας του ανθρώπου, ο οποίος τους τελευταίους δύο αιώνες έχει προσλάβει πιο καθοριστική σημασία από αυτή που είχαν κάποτε τα ηφαίστεια, οι άνεμοι, οι σεισμοί και όλες οι άλλες γεωλογικές δυνάμεις.

Ένας από τους σπουδαιότερους εν ζωή επιστήμονες, ο Ολλανδός Πολ Κρούτσεν (Νομπέλ Χημείας 1995) προτείνει τον ορισμό μιας νέας εποχής στην Κλίμακα του Γεωλογικού Χρόνου, της Ανθρωποκαίνου, η οποία, κατ΄ αυτόν, ξεκίνησε πριν από περίπου δύο αιώνες, με τη Βιομηχανική Επανάσταση.

Ο διάσημος χημικός υποστηρίζει ότι η νέα εποχή πρέπει να ονομαστεί Ανθρωπόκαινος για να περιγράψει τις «ανθρωπογενείς» γεωλογικές αλλαγές που βρίσκονται σε εξέλιξη. Ο κ. Κρούτσεν τεκμηρίωσε μάλιστα την άποψή του με αδιάσειστα στοιχεία: όπως σημείωσε, τον 20ό αιώνα ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει αυξηθεί τέσσερις φορές, η κατανάλωση νερού εννέα, η αλιεία και η βιομηχανική παραγωγή σαράντα φορές, ενώ έχει χρησιμοποιηθεί δέκα φορές περισσότερη ενέργεια απ΄ ό,τι την προηγούμενη χιλιετία.

Στην αρχή, οι συνάδελφοι του νομπελίστα χημικού αντιμετώπισαν την «ιερόσυλη» εισήγησή του με δυσπιστία: πώς μπορεί κανείς να τροποποιήσει ένα πραγματικά ιερό για τους γεωλόγους χρονικό, όπως την Κλίμακα του Γεωλογικού Χρόνου;

Οι «σελίδες» του χρονικού αυτού είναι κυριολεκτικά σκαλισμένες στην πέτρα- αφού εκεί, στα απολιθώματα και στις γεωλογικές επιστρωματώσεις «διαβάζουν» οι επιστήμονες τα διάφορα στάδια της εξέλιξης, μετρώντας τα όχι σε χιλιάδες αλλά σε εκατομμύρια χρόνια.

Αλλά τον τελευταίο καιρό αρκετοί επιστήμονες έχουν αρχίσει να πείθονται ότι οι μελλοντικοί συνάδελφοί τους οι οποίοι ύστερα από κάποιους αιώνες θα κληθούν να αναλύσουν τα γεωλογικά ευρήματα, θα μπορούν εύκολα να διακρίνουν την περίοδο «πριν» και «μετά» από την έναρξη της εντατικότερης μηχανικά υποστηριζόμενης καταστροφής του πλανήτη από τον άνθρωπο.

Έτσι στην επικείμενη σύνοδο των 50 «σοφών» που απαρτίζουν τη Διεθνή Επιτροπή Στρωματογραφίας- Ιnternational Commission on Stratigraphy (ΙCS)-, που θα πραγματοποιηθεί τον Μάιο στην Πράγα, ίσως τεθούν για πρώτη φορά οι βάσεις για την επίσημη ανακήρυξη, πιθανότατα σε λίγα χρόνια από σήμερα, της Ανθρωπόκαινου περιόδου.

Υπάρχουν βέβαια διαφωνίες: κάποιοι επιστήμονες λένε πως η έναρξη της «Εποχής του Ανθρώπου» πρέπει να τοποθετηθεί στο 1945, όταν πυροδοτήθηκε η πρώτη ατομική βόμβα. Η πιθανότερη όμως συμβιβαστική θεωρία είναι πως σήμερα διανύουμε ήδη τη δεύτερη φάση της Ανθρωποκαίνου (1945-2015), την οποία αποκαλούν φάση της «μεγάλης επιτάχυνσης»: είναι η περίοδος όπου η επίδραση του ανθρώπου στη φύση αυξήθηκε καταιγιστικά.