Τευχος 44

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Εισηγήτρια : Dearing Αικατερίνη-Τζόαν

Οικογενειακή Θεραπεύτρια; Υποψήφια Διδάκτωρ Συμβουλευτικής Ψυχολογίας; MA Psychology of Education; Καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχολογίας Ελληνοβρετανικού Κολλεγίου.

Tι είναι η θεραπεία και τι είναι ψυχανάλυση
  • Η ψυχανάλυση τονίζει τη σημασία των παιδικών εμπειριών
  • Η κλασική φροϋδική θεωρία έχει τροποποιηθεί από τους επιγόνους του Freud
  • αμετάβλητη η κεντρική άποψη ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά :καθορίζεται από ασυνείδητες δυνάμεις που πηγάζουν από πρωτόγονες συναισθηματικές ανάγκες, παρά από τη λογική . Υπόθεση : παρόν διαμορφώνεται και κυβερνάται από το παρελθόν à οι παιδικές εμπειρίες έχουν πρωταρχική σημασία για την ψυχοδυναμική θεραπεία, όχι με τη μορφή ενός συγκεκριμένου ψυχικού τραύματος Πολλές από αυτές τις ψυχολογικές διεργασίες ωθούνται στο ασυνείδητο, πρόκειται δηλαδή για ασυνείδητες φαντασίες, συναισθήματα, προσδοκίες, μνήμες, τάσεις κτλ

    Βασικές αρχές ψυχοδυναμικής (μηχανισμοί άμυνας, ασυνείδητο, θεωρία ενορμησεων)
  • Η κλασσική ψυχανάλυση βασίζεται στη δημιουργία κατάστασης τεχνητής στέρησης του ασθενή που προάγει την παλινδρόμηση του και την καλύτερη ανίχνευση των συγκρούσεων της παιδικής ηλικίας.
  • Η στέρηση αυτή επιτείνει τις ασυνείδητες επιθυμίες, οι αμυντικοί μηχανισμοί γίνονται πιο εμφανείς και η ανάλυση διευκολύνεται
  • Η ψυχαναλυτική διεργασία χαρακτηρίζεται
    1)από την ανάπτυξη έντονης μεταβίβασης, τη μεταβιβαστική δηλαδή νεύρωση
    2) από τη θεραπευτική συμμαχία που στηρίζεται στην ανάπτυξη βασικής εμπιστοσύνης
    3) από την αντίσταση στην ανάλυση, που αναπόφευκτα συνυπάρχει καθώς η άρση της απώθησης είναι απειλητική για τον ασθενή (φοβάται την αποκάλυψη άγνωστων στοιχείων του εαυτού του, φοβάται την αλλαγή της προσωπικότητάς του που μπορεί να σημαίνει ανάληψη ευθύνης από μέρος του και απώλεια της φροντίδας που δέχεται απ’τους άλλους κ.ο.κ
    4) από τη θεραπευτική επεξεργασία -> ανάγκη για συνεχείς και επανειλημμένες ερμηνευτικές παρεμβάσεις του αναλυτή για το ίδιο απωθημένο σύμπλεγμα (συνειδητά ελεγχθεί και αφομοιωθεί)

    Η τελική φάση => λύση της μεταβιβαστικής νεύρωσης και καλύτερη προσαρμογή του ασθενή

    Η Ερμηνεία αποσκοπεί στο να αποδώσει ενσυναίσθηση στον αναλυόμενο, τόσο νοητική όσο και κυρίως συναισθηματική, των ασυνείδητων αντιστάσεων, αμυντικών μηχανισμών ,επιθυμιών και φαντασιών του, (στοιχεία των συγκρούσεων)
    Ερμηνεύονται η μεταβίβαση, τα όνειρα, τρέχουσες συγκρούσεις και οι ιστορικές συνδέσεις τους με το παρελθόν δηλ. οι παιδικές συγκρούσεις . Laplanche & Pontalis στο Γιαννακουλα et al, 2007 σημειώνουν ότι ψυχική σύγκρουση είναι «όταν στο υποκείμενο αντιπαραβάλλονται αντικρουόμενες εσωτερικές απαιτήσεις».
    Από το 1911 έως το 1914 εισάγεται ο «ναρκισσισμός» (σύγκρουση σε σεξουαλικές ενορμήσεις και ενορμήσεις αυτοσυντήρησης à λιβιδινικη βάση).Η εξέλιξη της λίμπιντο του ατόμου έρχεται όταν ενοποιεί τις σεξουαλικές ενορμήσεις (μέχρι τότε παρέμεναν αυτοερωτικές) ώστε να αποκτήσει ένα νέο αντικείμενο αγάπης (τον ίδιο του τον εαυτό). Η σύγκρουση έγκειται μεταξύ των ενδιαφερόντων του Εγώ και της αγάπης.

    Θεραπευτική Συμμαχία Εισήχθη αρχικά από τον Freud (1913) «τα θετικά συναισθήματα με τα οποία ο αναλυόμενος «επενδύει» τον αναλυτή του τοποθετώντας τον σε μια θέση αυθεντίας»(μεταβίβαση)είδος συμμαχίας/συνεργασίας που αναπτύσσεται ανάμεσα στο θεραπευτή και το θεραπευόμενο με σκοπό την αντιμετώπιση του προβλήματος του τελευταίου (Bordin, 1976) Ως έννοια, η θεραπευτική συμμαχία περιλαμβάνει, κατά τον Bordin, τρεις παράγοντες: α) το δεσμό β) τους στόχους και γ) τις θεραπευτικές δραστηριότητες. Η αμοιβαία αποδοχή των στόχων της θεραπείας είναι πολύ σημαντική και μάλιστα, ο Bordin (1976) υποστηρίζει ότι «όταν ο θεραπευόμενος έχει καλή συμμαχία με το θεραπευτή, αντιμετωπίζει θετικότερα τις τεχνικές και τις παρεμβάσεις»

    Μεταβίβαση'‘Νηπιακά πρότυπα αναδύονται και βιώνονται με μια έντονη αίσθηση οικειότητας'' (Laplanche & Pontalis, από τον Παπακώστα, 1994 σελ. 201). Ο Freud (1912, Σηφάκη, 2002 σελ. 124) αναφέρθηκε στις θετικές μεταβιβάσεις και τις διέκρινε από τις αρνητικές.
    + ευόδωση του θεραπευτικού στόχου.
    - μεταβιβάζει εχθρικά συναισθήματα προς το θεραπευτή (στην παράνοια εκδηλώνονται σε ακραία μορφή) εχθρικά μεταβιβαστικά συναισθήματα ως ασπίδα ενάντια στις θετικές ή τις ερωτικές μεταβιβάσεις, οι οποίες μπορεί να σηματοδοτούν απειλή (Sandler et al., 1988, από τη Σηφάκη, 2002). Ο Freud σε πρώτη φάση είχε θεωρήσει τη μεταβίβαση εμπόδιο ή αντίσταση στην αναλυτική εργασία. Αργότερα (1909 από τη Σηφάκη, 2002 σελ. 123), αναγνώρισε ότι μπορεί να διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο ως θεραπευτικός παράγοντας.

    Ερωτική μεταβίβαση: Σύμφωνα με τον Greenson «…ερωτικοποιηση της μεταβίβασης, ανάλογη μιας σοβαρής διαταραχής της αίσθησης της πραγματικότητας, είναι ένδειξη της σοβαρότητας της ασθένειας ….Αυτός ο τύπος μεταβιβάσεων αφορά πρώιμες πραγματικές ματαιώσεις… Οι ασθενείς αυτοί είναι επιρρεπείς σε μια πολύ καταστροφική εκδραματιση»

    Αντίσταση Σύμφωνα με την Persons (1989), η συμπεριφορά του θεραπευόμενου στη σχέση με το θεραπευτή αντανακλά τη συμπεριφορά του στις υπόλοιπες διαπροσωπικές του σχέσεις, καθότι υπαγορεύεται από τις κεντρικές του πεποιθήσεις. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ορισμένες στάσεις και συμπεριφορές των θεραπευομένων είναι δυνατό να βλάψουν και να παρακωλύσουν την ανάπτυξη της τελευταίας.

    Τα γενικά χαρακτηριστικά του θεραπευτή Τα γενικά χαρακτηριστικά του θεραπευτή που διευκολύνουν τόσο τη γνωσιακή όσο και τις άλλες μορφές ψυχοθεραπείας είναι η ζεστασιά, η ενσυναίσθηση και η αυθεντικότητα. Η συναισθηματική ζεστασιά και το ενδιαφέρον του θεραπευτή για το θεραπευόμενο, όπως εκφράζονται μέσω της λεκτικής και της μη λεκτικής του συμπεριφοράς, βοηθούν το θεραπευόμενο να βιώσει το θεραπευτή ως ένα άτομο που νοιάζεται και επιτρέπουν επίσης την ανασκευή ορισμένων εσφαλμένων προσδοκιών από τη θεραπευτική διαδικασία

    Προβολική Ταύτιση Η προβολική ταύτιση υπήρξε μια σύλληψη της Klein (1946, 1955), που θέλησε να περιγράψει ένα μηχανισμό μέσω του οποίου «απελευθερώνεται ο ψυχισμός από τα άγχη του, εξωθώντας τα έξω και βάζοντας τα μέσα σε κάποιον άλλο, που γίνεται ο υποδοχέας αυτής της διαδικασίας.» Ο Bion δίνει στην προβολική ταύτιση το χαρακτήρα που έχει υιοθετηθεί από τη σύγχρονη ψυχαναλυτική σκέψη. (μοντέλο του "περιέχοντος-περιεχομένου)

    Bourdin.D., (2005) Η ψυχανάλυση από τον Φρόυντ ως τις μέρες μας Aθηνα :Εκδόσεις Κριτική
    Butler, S. F., Demmin, H., & Strupp, H.H. (1995). Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεία. Στο
    Heiden, L. A. & Hersen, M. Εισαγωγή στην κλινική ψυχολογία, κεφάλαιο 9,Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα (Μετάφραση: Α. Καλαντζή-Αζίζι & Φ. Αναγνωστόπουλος)
    Freud,S (1996) Εισαγωγή στην ψυχανάλυση (μετάφραση: Πάγκαλος, Α.)Αθήνα: Εκδόσεις Γκοβοστη
    Κρανάκη, Μ. (1988). Διαβάζοντας τον Φρόυντ: Δέκα μαθήματα για την ψυχανάλυση. Αθήνα: Εκδόσεις Εστία.
    Lasky, R. (1978) Η επίδραση των αντικειμενοτρόπων σχέσων στην ψυχανάλυση: θεωρία και θεραπευτικές τεχνικές. Στο H.H.Grayson & C. Lowe (Eds.) Changing approaches to the psychotherapies. London: Spectrum Publications.
    McWilliams, N. (1994) Ψυχαναλυτική διάγνωση: Η κατανόηση της δομής της προσωπικότητας στα πλαίσια της κλινικής διαδικασίας. Αθήνα, 2000: Ελληνικά Γράμματα. (κεφάλαιο 5,6)
    Μπουλουγούρης, Γ. (1995). Μεταβίβαση και θεραπευτική σχέση. Στο Γ. Μπουλουγούρης (Επιμ. Έκδ.), Θέματα γνωσιακής και συμπεριφοριστικής θεραπείας (σσ. 45-68). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
    Nasio, J.D.(2004) Διδασκαλία επτά βασικών εννοιών της ψυχανάλυσης Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη
    Παπακώστας, Ι.Γ., (1994). Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία: Θεωρία και Πράξη. Αθήνα: Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς.
    Ποταμιάνου, ¶. (1993). Ψυχική οικονομία και δυναμική στις οριακές καταστάσεις. (Επιμέλεια: Α. Αλεξανδρίδη, μετάφραση: Ε. Αστερίου). Αθήνα: Εκδόσεις Χατζηνικολή


    επιστροφή