Με τη γενειάδα του «προφήτη» που έχει και τους δεκάδες σταυρούς που κοσμούν το γραφείο του, ο Γκέρμαν Στερλίγκοφ δημιουργεί κάποια δυσπιστία καθώς ξεκινά να περιγράφει το «σύστημα που μπορεί να σώσει τον κόσμο». Κι όμως, το εξελιγμένο σύστημα αντιπραγματισμού που εφαρμόζει προκαλεί ενθουσιασμό στη Ρωσία- και πέραν αυτής.

O Γκέρμαν Στερλίγκοφ- εξηγεί ο απεσταλμένος της «Figaro» στη Μόσχα- δεν είναι ερασιτέχνης στις επιχειρήσεις. Γιος παιδιάτρου, σπουδασμένος στα καλύτερα σχολεία, έγινε το 1990, στα 23 του χρόνια «ο πρώτος καπιταλιστής σοβιετικός εκατομμυριούχος», ιδρύοντας το πρώτο χρηματιστήριο πρώτων υλών. Αργότερα θέλησε να ασχοληθεί με την πολιτική, ίδρυσε ένα εθνικιστικό και ορθόδοξο κόμμα. Αυτός ο δρόμος όμως δεν του βγήκε σε καλόαπό το 2004, όταν η υποψηφιότητά του για την προεδρία εμποδίστηκε από το Κρεμλίνο, ζει με την οικογένειά του σε ένα αγρόκτημα μέσα στο δάσος.

Το Κέντρο κατά της Κρίσης που άνοιξε, ωστόσο, στον 26ο όροφο ενός υπερσύγχρονου ουρανοξύστη στη Μόσχα, κάνει χρυσές δουλειές. Πώς ακριβώς; Φέρνοντας σε επαφή επιχειρήσεις των οποίων η προσφορά και η ζήτηση συμπίπτουν - και οι οποίες, ελλείψει διαθέσιμου ρευστού, θέλουν να ανταλλάξουν αγαθά χωρίς τη μεσολάβηση χρήματος. Προσοχή όμως, επισημαίνει ο Στερλίγκοφ, το δικό του σύστημα διαφέρει πολύ από όλα αυτά τα «χρηματιστήρια αντιπραγματισμού» που ανθούν στο ρωσικό Ίντερνετ ένεκα της κρίσης, κάνοντας το Κρεμλίνο να προειδοποιεί «για απειλή στην πραγματική λειτουργία της οικονομίας».

Ο Μπόρις Ουγκρίνοβιτς, παραγωγός μελιού, ομολογεί πως αρχικά δυσκολευόταν να καταλάβει το σύστημα του Στερλίγκοφ. «Ψάχναμε να ανταλλάξουμε μέλι με βάζα και ετικέτες», λέει. «Εξαιτίας της οικονομικής δυσπραγίας, μας έμεναν χρήματα αρκετά για να πληρώσουμε μόνο τους φόρους»- και για δάνειο ούτε λόγος με τα επιτόκια να κυμαίνονται στο 20%... Ο Ουγκρίνοβιτς, λοιπόν, εγγράφηκε στο Κέντρο κατά της Κρίσης και εισήγαγε στο λογισμικό του Στερλίγκοφ την προσφορά και τη ζήτησή του. Το πρόγραμμα τον έβαλε σε μια «αλυσίδα ανταλλαγών» και ο Ουγκρίνοβιτς κατάφερε να πουλήσει το μέλι του σε μια εταιρεία έναντι μετρητών και κατόπιν να αγοράσει βάζα από μια τρίτη εταιρεία: «Όλα μέσα σε δύο εβδομάδες».

Παραρτήματα και σε άλλες χώρες

ΑΝΤΙΘΕΤΑ με μια απλή ιστοσελίδα αντιπραγματισμού, οι «πελάτες» του Στερλίγκοφ οφείλουν να παρουσιαστούν σε ένα από τα 30 παραρτήματα του Κέντρου στη Ρωσία προκειμένου να υπογράψουν συμβόλαιο και να καταθέσουν ως εγγύηση το 2% του ποσού της προβλεπόμενης συναλλαγής. Τα ποσά που κατατίθενται αναλαμβάνουν να διαχειριστούν η κρατική τράπεζα Sberbank και η Credit Suisse στην Ευρώπη. Διότι ο Στερλίγκοφ, ο οποίος αμείβεται με το 1% των συναλλαγών που τελικά πραγματοποιούνται, ανοίγει το ένα franchise μετά το άλλο: διαθέτει ήδη παραρτήματα στο Λονδίνο, το Χονγκ Κονγκ, τις Βρυξέλλες, στις χώρες της Βαλτικής- ήθελε να ανοίξει και στο Παρίσι αλλά «η γαλλική γραφειοκρατία...».

Ο Ρώσος επιχειρηματίας είναι πραγματικά πεπεισμένος πως το σύστημά του μπορεί να σώσει τον πλανήτη από την οικονομική κρίση. Και όταν τον ρωτούν πώς του ήρθε η ιδέα, σηκώνει τα μάτια ψηλά και απαντά: «Ο Θεός».

Με μια ματιά

ΩΣ ΑΝΤΙΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ ορίζεται η ανταλλαγή αγαθών χωρίς τη μεσολάβηση χρήματος.

ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΠΡΑΚΤΙΚΗτόσο παλιά όσο και ο άνθρωπος. Στη Λίθινη Εποχή, τότε που οι άνθρωποι κυνηγούσαν και καλλιεργούσαν τη γη με πέτρινα εργαλεία, εξ ανάγκης αντήλλασαν μεταξύ τους αγαθά: για παράδειγμα, ένας κυνηγός μπορούσε να ανταλλάξει δέρματα ζώων με καρπούς από έναν αγρότη.

ΣΕ ΠΟΛΛΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ της αρχαιότητας, στην Αίγυπτο των Φαραώ ή και στις κοινότητες των Ινδιάνων της Αμερικής, ο αντιπραγματισμός ήταν ο μοναδικός τρόπος «οικονομικής συναλλαγής».

Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ και (πολύ αργότερα) των χαρτονομισμάτων, ωστόσο, δεν τον οδήγησε σε εξαφάνιση. Ο αντιπραγματισμός ουδέποτε έπαψε να υφίσταται, ούτε στο εγχώριο εμπόριο ούτε στις διεθνείς συναλλαγές, στις περιπτώσεις που μια χώρα δεν διαθέτει μετατρέψιμο νόμισμα.

ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ κρίσης, πολέμου ή κατοχής, ο αντιπραγματισμός γνωρίζει πάντα δόξες. Στην κατοχική Γαλλία του 1940, για παράδειγμα, το «νόμισμα» με τη μεγαλύτερη αξία ήταν η βενζίνη και τα αναγομωμένα λάστιχα- αγαθά δυσεύρετα.

ΣΤΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΜΑΣ, ο αντιπραγματισμός συναντάται σε πολλές διαφορετικές μορφές- ένα σύστημα αντιπραγματισμού είναι και οι «τράπεζες χρόνου» που υπάρχουν σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

ΤΑ ΝΕΑ, 23/4/2009