Ένα επείγον μήνυμα εστάλη στις αστρονομικές ενώσεις όλου του πλανήτη στις 20 Δεκεμβρίου 2007. Το κείμενο άρχιζε: «Νωρίς το πρωί σήμερα η 62η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ανακήρυξε το έτος 2009 ως το Διεθνές Έτος Αστρονομίας (ΙΥΑ 2009). Η αίτηση στον ΟΗΕ είχε γίνει από την Ιταλία, την πατρίδα του Γαλιλαίου, και είχε αρχικά προταθεί από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση και την UΝΕSCΟ».

Η συνέχεια του μηνύματος ήταν ένα προσκλητήριο για συντονισμένη δράση σε παγκόσμια κλίμακα, που θα έφερνε το αντικείμενο και τα επιτεύγματα της αστρονομίας στο ευρύ κοινό. Το ΙΥΑ 2009 θα εκδηλωθεί σε όλα τα επίπεδα: διεθνή, εθνικά, περιφερειακά και τοπικά. Οι περισσότερες από τις εκδηλώσεις θα διοργανωθούν τοπικά και θα βασίζονται κυρίως στους τοπικούς ερασιτέχνες και επαγγελματίες αστρονόμους. Ωστόσο ένα διεθνές δίκτυο από συνεργαζόμενα οργανωτικά σώματα θα εγγυηθεί τη διασπορά των καλύτερων ιδεών και πρακτικών. Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (ΙΑU) ίδρυσε μια ομάδα εργασίας για να συντονίσει τις όλες δράσεις.

Μια τελετή στα μέσα Ιανουαρίου στην έδρα της UΝΕSCΟ στο Παρίσι θα δώσει το εναρκτήριο λάκτισμα για μια σειρά εκδηλώσεων σε κάθε γωνιά της Γης. Ωστόσο υπάρχουν ήδη 11 διεθνείς δράσεις εν εξελίξει, που είναι προσιτές σε όλους όσοι γνωρίζουν στοιχειώδη αγγλικά.

Τις παρουσιάζουμε:

100 Ωρες Αστρονομίας (100 Ηours of Αstronomy- www. 100hoursofastronomy.org) Οι «100 Ωρες Αστρονομίας» θα καλύψουν το χρονικό διάστημα από την Πέμπτη 2 Απριλίου ως και την Κυριακή 5 Απριλίου. Το διάστημα αυτό περιλαμβάνει δύο εργάσιμες (σχολικές) ημέρες, που είναι ιδανικές για μαθητές και καθηγητές, και δύο ημέρες στο Σαββατοκύριακο, που είναι ιδανικές για οικογένειες. Η Σελήνη βρίσκεται στο πρώτο τέταρτο στις 2 Απριλίου, δηλαδή σε μια καλή φάση για παρατηρήσεις νωρίς το απόγευμα ολόκληρο το Σαββατοκύριακο αυτό.

Το Γαλιλαιοσκόπιο

(Τhe Galileoscope- www.astronomy2009.org/globalprojects/cornerstones/galileoscope/)

Το βασικό αυτό πρόγραμμα θέλει να μοιραστεί αυτή την παρατηρησιακή και προσωπική εμπειρία με όσο το δυνατόν περισσότερους σε όλον τον κόσμο. Η ομάδα εργασίας αναπτύσσει ένα απλό, προσιτό και εύκολο στη χρήση του τηλεσκόπιο, το οποίο θα μπορεί να μοιραστεί σε εκατομμύρια. Το ιδανικό θα ήταν καθένας που θα πάρει μέρος στον εορτασμό του Διεθνούς Έτους Αστρονομίας (ΙΥΑ 2009) να μπορέσει να πάρει σπίτι του ένα από τα μικρά αυτά τηλεσκόπια.

Οι τοπικές οργανωτικές ομάδες θα αναζητήσουν χορηγούς στην περιοχή τους, οι οποίοι θα δεχθούν να συνεισφέρουν οικονομικά στον σκοπό αυτόν με αντάλλαγμα τη διαφήμισή τους πάνω στα τηλεσκόπια.

Κοσμικό Ημερολόγιο (Cosmic Diary- www.cosmicdiary.org) Ο πρώτος στόχος του Κοσμικού Ημερολογίου είναι να συστήσει ένα ιστολόγιο (blog), όπου μια ομάδα αστρονόμων θα μπορεί να συζητήσει τη δουλειά, τη ζωή και τα χόμπι τους, την ίδια ώρα που εκλαϊκεύουν την επιστήμη στο ευρύ κοινό. Το επόμενο βήμα του θα είναι να παρουσιάσει ένα Βιβλίο Κοσμικού Ημερολογίου και ένα αντίστοιχο ντοκυμαντέρ.

Η Πύλη προς το Σύμπαν (Τhe Ρortal to the Universe- www.portaltotheuniverse.org) Η Πύλη προς το Σύμπαν θα επιτρέψει μια καινοτόμο πρόσβαση στις πηγές των αστρονομικών πολυμέσων και θα μεγιστοποιήσει τη χρήση τους. Στις πηγές αυτές περιλαμβάνονται νέα, εικόνες, βίντεο, γεγονότα κτλ., καθώς και η επεξεργασία τους με συνεργατικά εργαλεία του Web 2.0. Η δράση του προγράμματος διοργανώνεται από την ομάδα της ΕSΑ για το δορυφορικό τηλεσκόπιο Ηubble, η οποία θα διαθέσει ανθρώπινο δυναμικό για την κατασκευή της πύλης και οικονομική υποστήριξη για το ένα ή τα δύο πρώτα χρόνια της λειτουργίας της.

Είναι και Εκείνη μια Αστρονόμος (She is an Αstronomer) Ο σκοπός του προγράμματος αυτού είναι να διαλύσει τις προκαταλήψεις για το ότι «ο αστρονόμος είναι γένους αρσενικού» και να δώσει χρήσιμες πληροφορίες σε γυναίκες επαγγελματίες ή ερασιτέχνες αστρονόμους, σε φοιτήτριες και γενικά σε όσους ενδιαφέρονται για το πρόβλημα της ισότητας των δύο φύλων στην επιστήμη. Ελπίζει ότι με την παροχή των πληροφοριών αυτών θα αυξηθεί το ενδιαφέρον των νέων γυναικών όσον αφορά τη μελέτη και την επιδίωξη σταδιοδρομίας στην αστρονομία.

Συνειδητοποίηση του Σκοτεινού Ουρανού (Dark Skies Αwareness- www.darkskiesawareness.org)

Η ανίχνευση των άστρων χωρίς σκοτεινό ουρανό είναι... υποβρύχιο ψάρεμα χωρίς μάσκα! Γι΄ αυτό η Διεθνής Αστρονομική Ενωση συνεργάζεται με το Εθνικό Οπτικό Αστρονομικό Αστεροσκοπείο των ΗΠΑ, τη Διεθνή Ομοσπονδία Σκοτεινού Ουρανού (Dark- Sky Αssociation) και άλλους εθνικούς και διεθνείς εταίρους, προκειμένου να μας εκπαιδεύσει στη διαφύλαξη του σκοτεινού ουρανού, αλλά και στην προστασία του περιβάλλοντος. Στις δράσεις του προγράμματος περιλαμβάνονται παγκόσμιες μετρήσεις της σκοτεινότητας του ουρανού σε διάφορα μέρη και από χιλιάδες πολίτες και επιστήμονες με τη χρήση τόσο των γυμνών ματιών τους όσο και με ψηφιακούς μετρητές της ποιότητας του ουρανού. Επίσης, θα περιλαμβάνει «αστροπάρτι», νέες τεχνολογίες φωτισμού, τέχνες και αφηγήσεις, υγεία και οικοσυστήματα.

Αστρονομία και Παγκόσμια Κληρονομιά (Αstronomy and World Ηeritage) Η UΝΕSCΟ και η Διεθνής Αστρονομική Ενωση εργάζονται από κοινού για να πραγματώσουν μια συνεργασία στην έρευνα και στην εκπαίδευση ως τμήμα του προγράμματος της UΝΕSCΟ «Αstronomy and World Ηeritage». Η πρωτοβουλία αυτή έχει σκοπό την αναγνώριση και προώθηση των επιτευγμάτων της επιστήμης μέσω του συσχετισμού τους με μορφολογικά στοιχεία της Γης. Στο πλαίσιο αυτό θα αναδειχθούν τα αρχιτεκτονικά μνημεία, περιοχές ή μορφές τοπίων που σχετίστηκαν με τις παρατηρήσεις του ουρανού στη διάρκεια της ιστορίας του ανθρώπινου γένους ή σχετίζονται με την αστρονομία με κάποιον άλλο τρόπο.

Πρόγραμμα Γαλιλαίος για την Εκπαίδευση των Διδασκόντων (Galileo Τeacher Τraining Ρrogramme) Ο σκοπός του προγράμματος αυτού είναι να δημιουργήσει ως το έτος 2012 έναν παγκόσμιο ιστό από πιστοποιημένους «πρεσβευτές του Γαλιλαίου», οι οποίοι με τη σειρά τους θα εκπαιδεύσουν «εκπαιδευτές διδασκόντων» και «διδάσκοντες». Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται η διαδικτυακή χρήση των εργαστηρίων και των διδακτικών εργαλείων, για να διδάξουν θέματα ρομποτικών οπτικών τηλεσκοπίων, ραδιοτηλεσκόπιων, φωτογραφικών μηχανών δικτύου, αστρονομικών ασκήσεων, πηγών άλλων επιστημών, επεξεργαστών εικόνας και «ψηφιακών συμπάντων» (πλανητάρια σε υπολογιστή ή στο Διαδίκτυο).

Συνειδητοποίηση του Σύμπαντος (Universe Αwareness- www.unawe.org)
Η Συνειδητοποίηση του Σύμπαντος (UΝΑWΕ) είναι μια διεθνής δράση που προτίθεται να εμπνεύσει τα μειονεκτικά παιδιά με την ομορφιά και το μεγαλείο του Σύμπαντος. Το πρόγραμμα κάνει δυνατή την ανταλλαγή ιδεών και υλικών σε όλον τον κόσμο μέσα από δίκτυα και διεπιστημονικά εργαστήρια. Παράλληλα τονίζει την πολυπολιτισμική προέλευση της αστρονομίας και την αδελφότητα όλων των ανθρώπων του πλανήτη μας κάτω από τον ίδιο ουρανό.

Από τη Γη στο Σύμπαν: Μια Εκθεση Αστρονομικών Εικόνων (From Εarth to the Universe- www.fromearthtotheuniverse.org) Το πρόγραμμα αυτό θα δημιουργήσει και θα διευκολύνει εκθέσεις αστρονομικών φωτογραφιών σε όλον τον κόσμο στη διάρκεια του ΙΥΑ 2009. Ο κύριος στόχος της προσπάθειας αυτής είναι να φέρει τις εικόνες του Σύμπαντος σε ένα ευρύτερο κοινό με έκθεση σε όχι και τόσο συνηθισμένους χώρους. Εκτός, δηλαδή, από την παρουσίαση των φωτογραφιών σε «παραδοσιακά» μέρη, όπως επιστημονικά κέντρα και πλανητάρια, θα αξιοποιηθούν και τοποθεσίες όπως δημόσια πάρκα, σταθμοί μετρό, μουσεία τέχνης, δημόσιες γκαλερί και εμπορικά κέντρα.

Αναπτύσσοντας την Αστρονομία σε όλον τον Κόσμο (Developing Αstronomy Globally) Εχει διαπιστωθεί ότι οι χώρες που δεν έχουν ακόμη ισχυρές αστρονομικές κοινότητες χρειάζονται ανάπτυξη της αστρονομίας σε τρία κύρια επίπεδα: επαγγελματικό (στα πανεπιστήμια και στην έρευνα), εκλαϊκευτικό (επικοινωνία, πολυμέσα, ερασιτεχνικές οργανώσεις) και εκπαιδευτικό (στα σχολεία). Το πρόγραμμα αυτό εστιάζεται στην ανάπτυξη αυτών των επιπέδων σε αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά και σε περιοχές των αναπτυγμένων χωρών που παρουσιάζουν υστέρηση.

ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 4 Ιανουαρίου 2009