«Ο θόρυβος και τα καυσαέρια όταν περπατάμε στους δρόμους της πόλης δεν επιτρέπουν τη σωστή ανταλλαγή αερίων στους πνεύμονές μας και επομένως την καλή οξυγόνωση του εγκεφάλου μας. Τα πολλαπλά σύγχρονα ερεθίσματα που δεν έχουμε τη δυνατότητα να τα επεξεργαστούμε εγκεφαλικά, ακόμη και οι καθυστερήσεις στις μετακινήσεις μάς προκαλούν ανησυχία και άγχος».

«Όλα αυτά δεν επιτρέπουν στο μυαλό μας να λειτουργήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο», λέει στα «ΝΕΑ» η κ. Μάγδα Τσολάκη, νευρολόγος- ψυχίατρος και αναπληρώτρια καθηγήτρια Νευρολογίας του ΑΠΘ.

«Η πόλη βλάπτει σοβαρά το μυαλό» ήταν το βασικό συμπέρασμα επιστημονικής μελέτης που διεξήγαγε το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό «Ρsychological Science». Και το φάρμακο; Αστικά πάρκα, δέντρα ακόμη και ένα μπαλκόνι με γλάστρες μπορούν να αυξήσουν τις δυνατότητες της μνήμης και τα επίπεδα αυτοσυγκέντρωσης. «Ο εγκέφαλός μας αφενός δεν έχει απεριόριστες δυνατότητες, αφετέρου θέλει ειδικές συνθήκες για να αποδώσει το μέγιστο των δυνατοτήτων του. Όμως, όταν χρειάζεται να επιστρατεύει την προσοχή του, που αυτό απαιτείται για κάθε τι που γίνεται στην πόλη, καταναλώνεται η περισσότερη δύναμή του. Σκεφτείτε ότι σε μια βόλτα με το αυτοκίνητο στο κέντρο της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης πρέπει να προσέχουμε τα φανάρια, τον διπλανό μας από αριστερά, από δεξιά, τους πεζούς, το ρολόι μας, τον τροχονόμο, να σκεφτόμαστε τις συνέπειες μιας κάποιας αργοπορίας», σημειώνει η κ. Τσολάκη.

«Οι περιβαλλοντικοί ρύποι, η έλλειψη πράσίνου και οξυγόνου και η έλλειψη ανοιχτών γραμμών και επιφανειών δημιουργούν συνθήκες στρες στον εγκέφαλο. Το στρες είναι η κατάληξη φυσιολογικών διαδικασιών στον εγκέφαλο και συνδέεται με την έκκριση της ορμόνης κορτιζόλη, η οποία έχει αποδειχτεί ότι επηρεάζει τη μνήμη, τη μάθηση και την προσοχή», λέει στα «ΝΕΑ» η κ. Λίζα Βάρβογλη, ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια και επιστημονική συνεργάτιδα του Παντείου Πανεπιστημίου. Σύμφωνα με την έρευνα του αμερικανικού πανεπιστημίου, μια βόλτα στη φύση μπορεί να βελτιώσει την απόδοση της ανθρώπινης μνήμης κατά 20%. Πράγμα το οποίο δεν συμβαίνει σε μια βόλτα στην πόλη η οποία απαιτεί, όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές, διαρκή εγρήγορση και προσοχή. Το μυαλό, τονίζουν, είναι μια μηχανή που προσπαθεί να ανιχνεύσει πιθανές απειλές και το αστικό περιβάλλον αναγκάζει τον άνθρωπο να το χρησιμοποιεί διαρκώς γι΄ αυτόν τον λόγο. Έπειτα από έναν περίπατο στην πόλη η ικανότητα μνήμης μειώνεται σημαντικά και περιορίζεται η ικανότητα αυτοελέγχου. Η κ. Βάρβογλη συμπληρώνει ότι η πόλη δεν έχει αρνητική επίδραση μόνο στον ανθρώπινο εγκέφαλο, αλλά και στην ψυχολογία των κατοίκων της: «Το στρες, τα προβλήματα συγκοινωνίας, οι στενοί και άσχημοι χώροι, η δυσκολία ανεύρεσης ελεύθερου χρόνου, αλλά και τρόπου εύκολης πρόσβασης σε φίλους δημιουργούν αρνητική διάθεση η οποία μπορεί να καταλήξει σε δυσθυμία, δηλαδή χρόνια ελαφριά κατάθλιψη την οποία μάλιστα το άτομο δεν αντιλαμβάνεται απαραιτήτως».

ΒΑΛΒΙΔΕΣ ΕΚΤΟΝΩΣΗΣ

Η επαφή με τη φύση και η γυμναστική μπορούν να «αποτοξινώσουν» το μυαλό από το στρες και τον θόρυβο

«Στη φύση η φαντασία μου λύνεται»

Ο ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ του ΠΑΣΟΚ στη Β΄ Αθήνας κ. Μίμης Ανδρουλάκης προσπαθεί δύο με τρεις φορές την εβδομάδα να βρίσκει χρόνο για έναν περίπατο στον Υμηττό. Συνήθως αρχίζει νωρίς το μεσημέρι από το σπίτι του που βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού και περπατά μέχρι την κορυφή. Ήδη από τα πρώτα μέτρα που διανύει αντιλαμβάνεται τις ευεργετικές για το μυαλό του επιδράσεις της φύσης, αφού όπως λέει ο εγκέφαλος του χαλαρώνει, η φαντασία του λύνεται και βρίσκει πολλές από τις απαντήσεις στα ερωτήματα που τον απασχολούν. Υποστηρίζει μάλιστα ότι δεν είναι μόνο τα οπτικά και ηχητικά ερεθίσματα που τον ηρεμούν, αλλά και η μυρωδιά του χώματος.

«Έχω διαπιστώσει πως όταν κολυμπώ μεγάλες αποστάσεις σε σχετικά έρημες αλλά γνώριμες θάλασσες αποδεσμεύεται αυτό που λέμε δημιουργική φαντασία, ανακαλώ και ανασυνθέτω με ταχύτητα γνώσεις, μνήμες και εμπειρίες. Το ίδιο σε διαδρομές στα περιαστικά βουνά. Είναι απολύτως φυσικό η επαφή με τη φύση να διεγείρει τους νευρώνες της “βαθιάς μνήμης” του μακρινού μας προγόνου που μας κληροδότησε μέσα από την εξέλιξη και την προσαρμογή τον εγκέφαλό του. Εδώ και πολλά χρόνια εργάζομαι στη διασύνδεση της μαθηματικής ευφυΐας με τη νευροβιολογία, τη δομή και τη «χημεία» του εγκεφάλου και τις δεξιότητες του προγόνου μας που απομακρύνονταν από την εστία σε απόσταση δεκάδων χιλιομέτρων στην άγρια φύση για να κυνηγήσει και έβρισκε τρόπο να επιστρέφει δίχως χάρτες και πυξίδες. Εδώ θα βρούμε και διαφοροποιημένες δεξιότητες ανάμεσα στα φύλα. Άνθρωποι της πόλης μην ξεχνάτε ποτέ τον θείο Δαρβίνο», λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Ανδρουλάκης.

Το πράσινο θεραπεύει

«ΟΤΙ ΤΟ σύνολο του αστικού περιβάλλοντος και η διαμόρφωσή του επηρεάζουν όχι μόνο την ψυχολογία αλλά και το ανθρώπινο μυαλό δεν είναι κάτι καινούργιο για εμάς. Αντιθέτως, ερευνούμε και σχεδιάζουμε πάντα προς αυτή την κατεύθυνση», λέει η κ. Μαίρη Ανανιάδου - Τζημοπούλου, καθηγήτρια της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου με ειδίκευση στην αρχιτεκτονική τοπίου.

«Δυστυχώς, η ελληνική πόλη του σήμερα έχει υπερδομηθεί. Γι΄ αυτό, αν και έχουν σημασία μικρές κινήσεις που μπορεί να κάνει ο καθένας μας, όπως πράσινες ταράτσες ή μπαλκόνια, για να αναπνεύσει όμως η πόλη και να μην επιδρά τόσο αρνητικά στους κατοίκους της είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν δίκτυα πράσινων χώρων. Για παράδειγμα, τα στρατόπεδα που υπάρχουν στον αστικό ιστό πρέπει πάση θυσία να χρησιμοποιηθούν γι΄ αυτόν τον σκοπό. Το πράσινο στην πόλη έχει γίνει τόσο απαραίτητο όσο ένας δρόμος ή ένα νοσοκομείο», αναφέρει η κ. Ανανιάδου - Τζημοπούλου.

ΤΑ ΝΕΑ, Τετάρτη 28 Ιανουαρίου 2009