Την Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου 2007, πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων «Δαίδαλος» του Ελληνοβρετανικού Κολλεγίου, σεμινάριο ψυχολογίας με θέμα: «Παγίδες σε μία σχέση: Θέλουμε να τις αποφύγουμε;»
Εισηγήτρια του σεμιναρίου ήταν η κα Κατερίνα Τζόαν Dearing, Καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχολογίας του Ελληνοβρετανικού Κολλεγίου, Υποψήφια Διδάκτωρ στο τμήμα Lifelong Learning,Counseling and Psychotherapy του Πανεπιστημίου Leicester,UK; Family Therapist; MA Psychology of Education.

Το Σεμινάριο απευθυνόταν σε όσους προβληματίστηκαν και έκαναν στον εαυτό τους τις παρακάτω ερωτήσεις. Τι σημαίνει έλξη; Τι είναι αυτό που μας γοητεύει στον άλλο και τι μας απωθεί; Τι ρόλο άραγε, παίζει το παρελθόν μας στο πόσο γοητευόμαστε από τον Άλλον; Πότε μπορούμε να νιώσουμε «έτοιμοι» να δεσμευτούμε ισότιμα και με όρια; Υπάρχει έρωτας μετά το γάμο; Δύσκολες σε απάντηση ερωτήσεις, ειδικά όταν η σχέση έχει απομακρυνθεί από τον αρχικό της στόχο και οι αναμνήσεις ξυπνούν πόνο και οργή για αυτά που δεν έγιναν. Η επιθυμία να ακολουθήσει κάποιος τα προσωπικά ενδιαφέροντα και τους στόχους του συνδυάζοντας τα με την ικανοποίηση των ενδιαφερόντων και των στόχων που μοιράζεται με τον άλλον, μοιάζει ένα δύσκολο έργο. Εκτός λοιπόν από την γνώση που προσέφερε το Σεμινάριο, οι ακροατές άκουσαν μερικούς τρόπους για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά αυτά τα διλήμματα.

Οι ερωτικές μας σχέσεις είτε είναι εφήμερες είτε μακροχρόνιες είναι μια από τις σημαντικότερες πηγές ψυχικής ισορροπίας- ή ανισορροπίας – στη ζωή όλων μας ασχέτως ηλικίας. Ακριβώς όμως επειδή παίζουν ένα τόσο σημαντικό ρόλο στη ζωή μας και μας δημιουργούν έντονα συναισθήματα, συχνά μετατρέπονται, λόγω κακής επικοινωνίας μεταξύ των δυο συντρόφων σε ένα πεδίο παρεξηγήσεων και συγκρούσεων που μας μπερδεύουν, μας κουράζουν και μας προκαλούν διάφορα περισσότερο ή λιγότερο σοβαρά προβλήματα ή αδιέξοδα στην καθημερινή μας ζωή.
Γιατί νιώθουμε και συμπεριφερόμαστε έτσι? Γιατί μονίμως κάνουμε τα ίδια λάθη? Μπορούμε- και αν ναι, πως – να αλλάξουμε συμπεριφορά?

Έχει παρατηρηθεί ότι άτομα με παρόμοιες βασικές πεποιθήσεις και παρόμοια δομή προσωπικότητας ερμηνεύουν και αντιμετωπίζουν την πραγματικότητα με κοινό τρόπο. Οι Young & Kiosk (1997) έχουν ταξινομήσει τις δυσλειτουργικές πεποιθήσεις και τις συμπεριφορές που εκδηλώνονται εξαιτίας αυτών σε 11 κατηγορίες. Πρόκειται για 11 «παγίδες» οι οποίες μπορεί να δυσχεράνουν τις σχέσεις μας. Οι παγίδες αυτές αποτελούν άλλον ένα φακό μέσα από τον οποίο αντικρίζουμε τον εαυτό μας, τους συνανθρώπους μας και τον κόσμο που μας περιβάλλει. Η πραγματικότητα προβάλλει συχνά μέσα από αυτό το φακό εξαιρετικά αλλοιωμένη. Οποία σχέση και αν δημιουργήσουμε, οι παγίδες αυτές είναι παρούσες, επαναλαμβάνονται και αποτελούν το κοινό κριτήριο για να

αξιολογήσουμε και να κρίνουμε τη σχέση. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι 11 αυτές παγίδες καλλιεργούν και διαιωνίζουν τα διεργασικά μας λάθη και τις δυσλειτουργικές αυτόματες σκέψεις μας.
1. Η παγίδα της εγκατάλειψης –«δε σε αφήνω να με αφήσεις»-. Ο διαρκής φόβος μας είναι ότι οι αγαπημένοι μας άνθρωποι μπορεί να μας εγκαταλείψουν, να φύγουν μακριά μας ή να πεθάνουν. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, είμαστε δικασμένοι

να ζήσουμε μόνοι, αλλά φοβόμαστε ότι δεν θα μπορέσουμε να αντέξουμε τη μοναξιά. Από την άλλη πλευρά, ίσως να σκεφτόμαστε συχνά ότι η μοίρα μας είναι να μείνουμε εντελώς μόνοι. Η σκέψη της εγκατάλειψης και τα επακόλουθα συναισθήματα που προκαλεί αυτή η σκέψη μπορεί να ενεργοποιούνται από ασήμαντες αφορμές, όπως μικροί αποχωρισμοί ή η επιθυμία του συντρόφου μας να απομονωθεί για λίγο καιρό. Αυτά τα γεγονότα στην πραγματικότητα δεν είναι απαραίτητο να σημαίνουν εγκατάλειψη. Ο φόβος της εγκατάλειψης μας ωθεί να «αγκιστρωνόμαστε» στους κοντινούς μας ανθρώπους.

2. Η παγίδα της δυσπιστίας και της κακοποίησης- «λέει ότι με αγαπά, κάτι θα θέλει να κερδίσει»- η υψηλή βαθμολογία στην παγίδα της δυσπιστίας – κακοποίησης συνδέεται με σκέψεις ότι οι άλλοι είναι πιθανό να μας πληγώσουν να μας προδώσουν ή να μας εκμεταλλευτούν. Για αυτό φερόμαστε με τον ανάλογα τρόπο- φοβόμαστε και αποθαρρύνουμε τους άλλους να μας πλησιάσουν, τους πληγώνουμε, προσπαθώντας να τους «προλάβουμε» πριν μας πληγώσουν εκείνοι, τους περνάμε από δοκιμασίες για να μας αποδείξουν ότι είναι «με το μέρος μας» είμαστε έτοιμοι να τους επιτεθούμε για να προφυλαχθούμε από τις πιθανές κακές τους προθέσεις.
3. Η παγίδα της συναισθηματικής στέρησης- «κανείς δεν με καταλαβαίνει»- Αν πέφτουμε στην παγίδα της συναισθηματικής στέρησης είναι πιθανό να αισθανόμαστε ότι χρειαζόμαστε περισσότερη αγάπη από όση μας προσφέρουν ότι κανείς δεν μας καταλαβαίνει και δεν έχουμε κανένα που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες μας. Επίσης νιώθουμε συχνά αποκομμένοι ακόμα και από τους ανθρώπους με τους οποίους μας συνδέει μια στενή σχέση και δυσκολευόμαστε να αφήσουμε τους άλλους να μας αγαπήσουν, να μας καθοδηγήσουν και να μας προστατεύσουν ακόμα και αν αυτό είναι που επιθυμούμε πραγματικά. Νιώθουμε συνεχώς ότι κάτι μας λείπει και ότι θα μείνουμε για πάντα μόνοι.

4. Η παγίδα του κοινωνικού αποκλεισμού- «όταν μιλάω στη παρέα κανείς δεν με ακούει»- Αν μας χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό η παγίδα του κοινωνικού αποκλεισμού, νιώθουμε άγχος, αμηχανία και κατωτερότητα όταν ερχόμαστε σε επαφή με τους άλλους. Μπορεί να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι με τους οποίους συνδεόμαστε υπερτερούν σε κάποιους τομείς σε σύγκριση με εμάς και αυτή τη πεποίθηση να μας κάνει να αισθανόμαστε μειονεκτικά. 5. Η παγίδα της εξάρτησης – «δεν μπορώ να τα καταφέρω μονός/η μου»- Η παγίδα αυτή συνοψίζεται στη παραπάνω πρόταση-αν έχουμε υψηλό βαθμό σε αυτή τη παγίδα νιώθουμε αδύναμοι να διεκπεραιώσουμε μονοί μας ακόμα και απλά πράγματα. Νιώθουμε ευάλωτοι και αδύναμοι όταν αντιμετωπίζουμε τα

προβλήματα, τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις της ζωής, δεν εμπιστευόμαστε την κρίση μας, δυσκολευόμαστε να αναλάβουμε καινούργιες ευθύνες χωρίς την καθοδήγηση κάποιου και θεωρούμε την καθημερινή ζωή δύσκολη και πολύπλοκη.
6. Η παγίδα του να νιώθει κανείς ευάλωτος- «έρχονται δύσκολοι καιροί, αποκλείεται να τα βγάλω πέρα»- Η παγίδα του να νιώθει κανείς ευάλωτος συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με το συναίσθημα του άγχους. Όταν πέφτουν σε αυτή τη παγίδα αισθανόμαστε ότι απειλούμαστε και ότι δεν θα μπορέσουμε να τα καταφέρουμε. Η απειλή μπορεί να αφορά την υγειά μας, την προσωπική μας ασφάλεια (φόβος για καταστροφές, δυστυχήματα κλπ), την οικονομική μας κατάσταση (φόβος για χρεοκοπία και αδυναμία να συντηρηθούμε) και την απώλεια του ελέγχου (θα τρελαθώ, θα πάθω νευρικό κλονισμό).

7. Η παγίδα της μειονεκτικότητας – «ντρέπομαι για τον εαυτό μου»- Όταν εμφανίζουμε την παγίδα της μειονεξίας, αισθανόμαστε ότι κατά βάθος δεν αξίζουμε την αγάπη, την εκτίμηση και τον σεβασμό των άλλων, ότι αν οι άλλοι μας γνώριζαν καλυτέρα θα ανακάλυπταν τα ελαττώματα μας και δεν θα μπορούσαν να μας αγαπήσουν. Ντρεπόμαστε για τον εαυτό μας τον κρίνουμε και τον κατηγορούμε με πολύ αυστηρό τρόπο, υποτιμάμε τα θετικά στοιχειά και θα βρούμε ότι η εικόνα που παρουσιάζουμε στους άλλους – οι οποίοι ας σημειωθεί, μας αποδέχονται –είναι ψεύτικη. 8. Η παγίδα της αποτυχίας-«δεν αξίζω τίποτα»-Στην παγίδα της αποτυχίας νιώθουμε ότι είμαστε λιγότερο ικανοί από τους άλλους να πετύχουμε στόχους, ότι είμαστε αποτυχημένοι, ότι δεν διαθέτουμε ιδιαιτέρες κλίσεις. Θεωρούμε επίσης ότι οι άνθρωποι του περιβάλλοντος μας πιστεύουν ότι είμαστε καλύτεροι από όσο πραγματικά είμαστε. Το συναίσθημα της αποτυχίας είναι ιδιαιτέρα επώδυνο και όταν ενεργοποιείται, παρεμποδίζει τις προσπάθειες για επιτυχία και πρόοδο.

9. Η παγίδα της υποταγής «θα κάνω ο, τι θες για να με αγαπάς» - Όταν μας επηρεάζει η παγίδα της υποταγής, αφήνουμε το σύντροφο μας να μας ελέγχει, δίνουμε προτεραιότητα στις ανάγκες του και όχι στις δικές μας, δυσκολευόμαστε να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα μας και αισθανόμαστε ενοχές όταν παρέχουμε κάτι στον εαυτό μας.

10. Η παγίδα των ανελαστικών στάνταρ- « πρέπει να είμαι ο καλύτερος» - Η πρόταση που μπορεί να περιγράψει την παγίδα αυτή είναι «πίεση για επιτυχία». Δε μπορούμε να χαρούμε τη ζωή, επειδή επιδιώκουμε να επιτύχουμε ολοένα και υψηλοτέρους στόχους και σπάνια αισθανόμαστε ικανοποιημένοι από τον εαυτό μας. 11. Η παγίδα του αυτονοήτου δικαιώματος – το κακομαθημένο παιδί - η παγίδα αυτή είναι το αντίθετο άκρο της παγίδας της υποταγής. Αν μας χαρακτηρίζει αυτή η παγίδα, απαιτούμε να γίνονται όλα όπως και οπότε ακριβώς τα θέλουμε εμείς. Δεν δεχόμαστε το «όχι» σαν απάντηση, θυμώνουμε όταν δεν

γίνονται όλα συμφωνά με τις απαιτήσεις μας, δίνουμε προτεραιότητα αποκλειστικά στις ανάγκες μας και επιμένουμε να ικανοποιούν οι άλλοι όλες μας τις επιθυμίες.
Στο σεμινάριο επίσης συζητήθηκαν θέματα που ανακύπτουν πριν τη δημιουργία μιας διαπροσωπικής σχέσης, προβληματισμοί κατά τη διάρκεια μιας σχέσης. Οι βασικοί παράγοντες που δημιουργούν προβλήματα στα ζευγάρια είναι η μείωση ερωτικής επιθυμίας, καθημερινά προβλήματα αλλά και διαφορετικές φιλοσοφίες ζωής. Τέλος το σεμινάριο παρουσίασε τρόπους για το πώς μπορεί κάποιος να διαχειριστεί τη λήξη κάποιας σχέσης.