Η Ελλάδα, έπειτα από πολλά χρόνια καθυστερήσεων, έκανε ένα σημαντικό βήμα το 2001 με την ψήφιση του νόμου 2939/01. Το αποτέλεσμα είναι ότι πλέον διαθέτουμε ένα επαρκές νομικό πλαίσιο για την εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων.

Εντούτοις, και παρά το εκφρασμένο κοινωνικό και περιβαλλοντικό αίτημα για την αντιμετώπιση της «κρίσης των σκουπιδιών», ιδιαίτερα στο Λεκανοπέδιο, η πρακτική εφαρμογή της ανακύκλωσης εξακολουθεί να υστερεί σημαντικά στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες.

Δυστυχώς, παρά το γεγονός ότι στη χώρα μας αναπτύσσεται πλέον μια πολυσχιδής και σύνθετη αγορά προϊόντων ανακύκλωσης που απασχολεί εκατοντάδες εργαζομένους, ο εποπτικός και συντονιστικός ρόλος του κράτους αποδεικνύεται ανεπαρκής. Είναι ενδεικτικό ότι το ΥΠΕΧΩΔΕ αφιερώνει σήμερα μόλις ένα γραφείο, τη μικρότερη δυνατή διοικητική μονάδα, για την εποπτεία και την προώθηση της πρακτικής της ανακύκλωσης.

Είναι επιβεβλημένο λοιπόν να προχωρήσουμε άμεσα στη σύσταση και λειτουργία ενός εθνικού οργανισμού ανακύκλωσης, με εποπτικό και καθοδηγητικό ρόλο. Ο συγκεκριμένος οργανισμός θα αναλάβει τον συντονισμό των 10 συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων που λειτουργούν σήμερα και θα προωθήσει την πρακτική της ανακύκλωσης σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση.

Παράλληλα, τη στιγμή που η πολιτεία έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την ορθή λειτουργία ενός εθνικού συστήματος ανακύκλωσης, αγνοεί επιδεικτικά την ανάγκη ρύθμισης των σχετικών αγορών προϊόντων. Ετσι, σήμερα τα ανακυκλούμενα υλικά αντιμετωπίζουν προβλήματα εμπορευσιμότητας και απορρόφησής τους στην αγορά, δεδομένου ότι ανταγωνίζονται προϊόντα που δεν έχουν υποστεί καμία επεξεργασία και άρα είναι φθηνότερα.

Πρέπει να υπογραμμισθεί ότι η μη ρύθμιση των σχετικών αγορών ισοδυναμεί με την παθητική ενθάρρυνση μιας ανταγωνιστικής αγοράς, μέσω της λειτουργίας ποικίλων μαντρών συλλογής ανακτημένων υλικών, η οποία αφενός μεν δραστηριοποιείται στα όρια της νομιμότητας, αφετέρου δε έχει ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση της οικονομίας με ένα επιπρόσθετο περιβαλλοντικό κόστος.

Θεωρώ ότι έφτασε η ώρα, μετά τη δημιουργία του θεσμικού πλαισίου το 2001, η πολιτεία να κάνει ακόμη ένα αποφασιστικό βήμα προς τη θωράκιση της αγοράς ανακυκλωμένων προϊόντων, προχωρώντας στη ρύθμιση των αγορών αυτών και τη δημιουργία θετικών κινήτρων για τη χρήση τους. Θα μπορούσε, παραδείγματος χάριν, να ορισθεί ένα ελάχιστο ποσοστό ανακυκλωμένων υλικών που θα περιλαμβάνεται υποχρεωτικά στην κατασκευή κάθε δημόσιου έργου. Η πίσσα, για παράδειγμα, που χρησιμοποιούμε στην κατασκευή του εθνικού οδικού δικτύου θα μπορούσε να είναι σε μεγάλο βαθμό προϊόν ανακύκλωσης.

Το αποτέλεσμα θα ήταν όχι μόνο φιλικό προς το περιβάλλον αλλά θα υποστήριζε και τη λειτουργία ενός πολλά υποσχόμενου και καινοτόμου τομέα της οικονομίας. Μια τέτοια προσέγγιση θα μας επέτρεπε να αντιμετωπίζουμε τα απόβλητα όχι μόνο ως πηγή ρύπανσης που επιβάλλεται να μειωθεί, αλλά και ως ενδεχόμενο πόρο που προσφέρεται για περαιτέρω αξιοποίηση.

Ο κ. Μιχάλης Χρυσοχοΐδης είναι πρώην υπουργός.