Τη Δευτέρα, 5 Μαρτίου, μαζί με τα μαντάτα για την τρακτήλατη κάθοδο των αγροτών, μία ακόμη είδηση κυριαρχούσε: η γερμανική προεδρία έφερε στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης το θέμα της παραγωγής τουλάχιστον του 20% της αναλωνόμενης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), ως το 2020. Παρά τους ενδοιασμούς πολλών κρατών, η υπουργός Εξωτερικών κυρία Ντόρα Μπακογιάννη έσπευσε να υπερθεματίσει λέγοντας ότι η Ελλάδα θα ξεπεράσει τον στόχο! Πώς ήταν σε θέση να γνωρίζει; Την απάντηση την έδωσε την ίδια ημέρα, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη στον Σκάι, ο πρόεδρος του ΙΕΝΕ (Ινστιτούτο Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης) κ. Κ. Σταμπολής: «Το θέμα δεν είναι τεχνολογικό» είπε «αλλά ξεκάθαρα πολιτικό και διοικητικό». Αρα, η κυβέρνηση αυτού του τόπου φέρει όλη την ευθύνη για το τι έχουμε και τι θα έχουμε.

Το ίδιο μας είπε και ένας κατ' εξοχήν επαΐων, ο βουλευτής και πρώην υπουργός κ. Στέφανος Μάνος. Παραθέτουμε στη συνέχεια τα κύρια σημεία μακροσκελούς επιστολής του.

Η «κατάθεση Μάνου»

Στις 6 Ιουνίου 2006 συζητήθηκε επί της αρχής στη Βουλή το τελευταίο νομοσχέδιο για τις ΑΠΕ. Στην παρέμβασή του ο κ. Μάνος τόνισε:

Εκ πρώτης όψεως το νομοσχέδιο υποδηλώνει ότι επιτέλους η κυβέρνηση κατανόησε τη σημασία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και δημιουργεί ένα πιο σύγχρονο και ελκυστικό περιβάλλον για την ενίσχυση των επενδύσεων στον τομέα αυτόν. Θετικό είναι, κατά τη γνώμη μου, ότι υπάρχει πρόβλεψη για την εγκατάσταση σταθμών στη θάλασσα. Και θετικές επίσης είναι οι προβλέψεις του άρθρου 4 που απλοποιούν σημαντικά την εγκατάσταση μικρών σταθμών ΑΠΕ μέχρι, κατά περίπτωση, 150 κιλοβάτ. (...)Αυτά τα θετικά δικαιολογούν μια κατ' αρχήν θετική ψήφο. Μια δεύτερη ματιά όμως αποκαλύπτει ότι από το νομοσχέδιο απουσιάζουν τελείως εκείνα που μέχρι σήμερα καταταλαιπωρούν τον κόσμο. (...)Δεν υπάρχει τίποτα στο νομοσχέδιο που να επιλύει το χωροταξικό και πολεοδομικό περιβαλλοντικό αλαλούμ το οποίο ισχύει σε ό,τι αφορά τις εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας χορηγείται με κριτήριο, μεταξύ άλλων, την προστασία του περιβάλλοντος. Σύμφωνα - λέει - με την κείμενη νομοθεσία και το ειδικό πλαίσιο χωροταξικού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ΑΠΕ. Βαρύγδουπος, βέβαια, τίτλος, αλλά πού είναι το χωροταξικό σχέδιο;

(...) Πριν από δέκα μέρες, προφανώς λόγω της συζήτησης του νομοσχεδίου, εκδόθηκαν δύο υπουργικές αποφάσεις που μπήκαν στο ΦΕΚ Β´ 663/26-5-2006, από τις οποίες παραδόξως απουσιάζει η υπογραφή του υπουργού Ανάπτυξης, μολονότι αφορά τις περιβαλλοντικές μελέτες που απαιτούνται για έργα ΑΠΕ. (...)Σας βεβαιώνω, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ότι αυτές οι υπουργικές αποφάσεις αποτελούν μνημείο «γραφειοκρατικού σαδισμού». Ποιος μικροπαραγωγός του άρθρου 4, από εκείνους που δεν χρειάζονται άδεια, θα μπει στον κόπο και τη δαπάνη και τον εξευτελισμό του απαιτούμενου λαδώματος, για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που επιβάλλει η κοινή υπουργική απόφαση των κκ. Παυλόπουλου και Σουφλιά; Η απάντησή μου είναι, κανείς. Διότι πιο πολύ θα κοστίζουν οι μελέτες που επιβάλλουν οι κοινές υπουργικές αποφάσεις απ' ό,τι η ίδια η επένδυση.

Η δεύτερη, λοιπόν, ανάγνωση του νομοσχεδίου με αναγκάζει να καταψηφίσω.

(...)

Και συνεχίζει στην επιστολή του ο κ. Μάνος:

«Θα ήθελα να σας παρακαλέσω να διαβάσετε τις αποφάσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ που θα βρείτε στο ΦΕΚ Β' 663/26-5-2006 για να συνειδητοποιήσετε γιατί στη Βουλή μίλησα για μνημεία γραφειοκρατικού σαδισμού. Το απίστευτο σε αυτές τις υπουργικές αποφάσεις είναι ότι επιβάλλουν τις ίδιες προδιαγραφές για μονάδες ΑΠΕ των 10 kW και 30.000 kW, πράγμα που σημαίνει ότι καθιστούν το κόστος συμμόρφωσης στις προδιαγραφές απολύτως απαγορευτικό όταν πρόκειται για μικρές μονάδες. Ακόμη και για την εγκατάσταση μερικών φωτοβολταϊκών στοιχείων σε μια στέγη απαιτούνται οι ίδιες ατέλειωτες διατυπώσεις. Αλλά και ακόμη αν κάποιος θαρραλέος ολοκληρώσει όσα προβλέπονται στις αποφάσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ, θα προσκρούσει στις αποκεντρωμένες υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ στην περιφέρεια. Το χαρακτηριστικό των υπηρεσιών αυτών είναι ότι δεν διαθέτουν ανθρώπινο δυναμικό ικανό να κρίνει όσα οι αποφάσεις ζητούν από τους πολίτες και επενδυτές.

(...) Στην Ελλάδα για το περιβάλλον παίρνουν αποφάσεις το ΥΠΕΧΩΔΕ και το ΣτΕ. Τόσο το ΥΠΕΧΩΔΕ όσο και το ΣτΕ διαπράττουν συστηματικά - κατά τη γνώμη μου - το ίδιο συστημικό λάθος. Εξετάζουν περιβαλλοντικά μια δράση στο κενό και με βάση αυτήν την εν κενώ θεώρηση αποφασίζουν. Ποτέ στο σκεπτικό τους δεν υπεισέρχεται η εξέταση των συνεπειών της μη δράσης.
(...)Και με τις μονάδες από ΑΠΕ γίνεται το ίδιο συστημικό σφάλμα: ζητείται από το ΥΠΕΧΩΔΕ η εκπόνηση... διδακτορικής διατριβής για μια μικρή ανεμογεννήτρια 20 kW και αγνοείται το γεγονός ότι κάθε τέτοια μονάδα υποκαθιστά την παραγωγή ενός εξαιρετικά ρυπογόνου σταθμού που καίει λιγνίτη.

(...) Η τελευταία παρατήρηση αφορά τη ΔΕΗ. Το σύστημα διανομής της ΔΕΗ στήθηκε κυρίως για να εξυπηρετήσει τις μεγάλες συγκεντρώσεις παραγωγικών μονάδων κοντά σε κοιτάσματα λιγνίτη και κοντά σε μεγάλες πληθυσμιακές συγκεντρώσεις. Οι μεγάλες μονάδες από ΑΠΕ πρέπει να εγκατασταθούν εκεί που υπάρχει αέρας και ήλιος. Εκεί δυστυχώς η ΔΕΗ δεν έχει υποδομή.
(...)Ενας από τους λόγους για τους οποίους το ζήτημα δεν έχει διευθετηθεί είναι ότι η κυβέρνηση φοβήθηκε (αντιδράσεις των συνδικαλιστών της ΔΕΗ) να αποσχίσει από τη ΔΕΗ το δίκτυο και το προσωπικό που αντιστοιχεί σε αυτό και να το παραχωρήσει στον Διαχειριστή του Συστήματος. Οσο όμως δεν εκλογικεύεται η ευθύνη για το δίκτυο θα είναι δύσκολο να περιμένουμε πραγματικά σημαντικές μονάδες από ΑΠΕ στα νησιά ή και στην ίδια τη θάλασσα, διότι δεν θα υπάρχει το δίκτυο για να απορροφήσει την παραγωγή.

Είναι κρίμα, σε μια περίοδο εκρηκτικών τεχνολογικών εξελίξεων στον χώρο των ΑΠΕ και υψηλών τιμών ενέργειας, ότι εμείς - που περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα έχουμε το πλεονέκτημα της πρώτης ύλης (αέρα και ήλιο) - μένουμε έξω από τον χορό για δύο κυρίως λόγους:

- την ανεπάρκεια του ΥΠΕΧΩΔΕ,

- την αδυναμία της κυβέρνησης απέναντι στα συνδικάτα της ΔΕΗ».

...και η «φωνή της αγοράς»

Σχετικά με το θέμα επιστολή λάβαμε και από τον πρόεδρο της εταιρείας Lion Energy ΑΕ κ. Κωνσταντίνο Λιάπη. Εμπεριείχε μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση:

«Ο κρατικός φορέας παρέχει τα σχετικά κονδύλια και δίνει 50% χρηματοδότηση σε εταιρείες με κερδοσκοπικό χαρακτήρα - όμοιες με τη δική μας - για την παραγωγή και εκμετάλλευση ενέργειας. Κατά την άποψή μας, το 50% των συγκεκριμένων κρατικών κονδυλίων θα μπορούσε να διατεθεί απευθείας σε ιδιώτες για την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών σταθμών 5 kW - 15 kW έκαστος (...)».

Και οι δύο επιστολές παρέχουν τροφή για σκέψη, με σοβαρά επιχειρήματα. Σκέψη που επείγει να γίνει «πυρετώδης» διότι ο χρόνος τρέχει αμείλικτα εις βάρος όλων μας. Αλλωστε είχαμε ήδη αναλάβει τη δέσμευση ως το 2010 να έχουμε υποκαταστήσει το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας που αναλώνουμε στη χώρα μας, αλλά κατορθώσαμε να είμαστε από τους τελευταίους στην Ευρώπη σε παραγωγή ηλιοενέργειας. Με τις περισσότερες ώρες ηλιοφάνειας τον χρόνο (συγκεκριμένα 2.600), η Ελλάδα κατάφερε να έχει εγκατεστημένη ισχύ ηλιακής ενέργειας μόνο 6 MW, ενώ η Γερμανία (με περίπου 1.000 ώρες ηλιοφάνειας) έχει εγκατεστημένη ισχύ 1.600 MW! Τώρα, θα «ξεπεράσουμε τον στόχο του 2020» για το 20% της όλης ενέργειας από ΑΠΕ; Αμήν, όμως αυτό μου φέρνει στη μνήμη τη ρήση γνωστού ιστορικού περί της ομοιότητος Ελλήνων και Ρωμαίων: «Στο διάβα της Ιστορίας, ο Ελληνας χαρακτηριζόταν πάντα από το πνεύμα του Δον Κιχώτη και ο Ρωμαίος του Σάντσο Πάντσα». Ευτυχώς, ο νέος στόχος μας περιλαμβάνει... ανεμόμυλους στον καυτό ήλιο!

a.kafantaris@gmail.com