Τευχος 25

ΝΟΣΤΟΣ" ΤΟΥ ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΤΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ ΣΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΤΟΥ

Η Ελλάδα του Ντε Κίρικο

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΤΗΜΕΡΤΖΗ

Ο πρόδρομος του σουρεαλισμού Τζόρτζιο Ντε Κίρικο γεννήθηκε στον Βόλο (1888), σπούδασε στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο (γράφτηκε στα 15 του) κι έφυγε για να θεμελιώσει τη μεταφυσική ζωγραφική στο Παρίσι και την Ιταλία. Επιστρέφει - μετά θάνατον- στην Αθήνα χάρη σε μια αποκαλυπτική έκθεση 35 πινάκων και γλυπτών που δείχνουν πόσο βαθιά επηρεάστηκε από τον γενέθλιο τόπο και τους μύθους του.

"Τι άλλο ν' αγαπήσω εκτός από το αίνιγμα;" έγραφε ο 23χρονος Τζόρτζιο, πηγαίνοντας έπειτα από σπουδές στην Ακαδημία του Μονάχου για να κατακτήσει το Παρίσι. Η καινοτομία του ήταν ότι ζωγράφιζε αρχαία αγάλματα δίπλα σε σύγχρονες κούκλες του ράφτη, έρημες αναγεννησιακές πλατείες δίπλα σε μοντέρνες υψικαμίνους, ότι συμπαρέθετε τα σύμβολα ενός χαμένου μυθικού κόσμου και χρόνου με τα σύμβολα της μοντέρνας εποχής που προκαλούσαν τη γέννηση νέων μύθων και απορία για την έκβαση της τεχνολογικής επανάστασης.

Ξεκίνησε - όπως έλεγε ο ίδιος - από την πόλη των Αργοναυτών, κάτω από τη σκιά του Βουνού των Κενταύρων (Πήλιο), όπου ένιωσε "το πρώτο κάλεσμα του δαίμονα της τέχνης" και πήρε τα πρώτα μαθήματα σχεδίου. Όμως η δική του αργοναυτική εκστρατεία ήταν μοντέρνα: μια σειρά από μετακομίσεις, εικόνες από βαρκάδες και λουόμενους, ταξίδια και παιδικά παιχνίδια.
   
Ο γενέθλιος τόπος, η Ελλάδα, είχε επηρεάσει με τους μύθους του τον σουρεαλιστή καλλιτέχνη Τζόρτζιο Ντε Κίρικο - κι ας δήλωνε ανθέλληνας κι ότι το έργο δεν έχει καμία σχέση με την Ελλάδα. Εδώ, ο μπρούτζινος (δίχως πρόσωπο) "Ορέστης" του, που αποκαλύπτει τα εργαλεία της τεχνολογίας στα σωθικά του, όνειρο κι εφιάλτης μαζί

"Δεν υπάρχει τίποτε πιο ρεαλιστικό από το να ζωγραφίζεις τα πλάσματα της φαντασίας" πίστευε ο Ντε Κίρικο και οι σουρεαλιστές λάτρεψαν τον μελαγχολικό λιγομίλητο Ιταλό που έβλεπε τον εαυτό του σαν "μονομάχο", τον πατέρα του (που ως μηχανικός έστησε τους σιδηροδρόμους της Θεσσαλίας) σαν αρχαιολόγο, τη μητέρα του σαν Αριάδνη, τον αδελφό του (τον συνθέτη Αλμπέρτο Σαβίνιο) σαν Πυλάδη.

"Είχε μια ιδιαίτερη αδυναμία στον Ερμή τον ονειροπομπό, όχι μόνο γιατί ετυμολογούσε το επίθετό του "Κίρικο" από τον "Κήρυκα", τον αγγελιαφόρο των θεών Ερμή. Ο ήρωας του "Εβδόμερου", του νεανικού μυθιστορήματός του, θεωρούσε τον ύπνο "πράγμα ιερό και γλυκύτατο" και λάτρευε τα παιδιά του, τα όνειρα, που ανοίγουν την πύλη προς το μυστήριο - κλειδιά της σημειογραφίας και του μεταφυσικού συμβολισμού του" κατά τον επιμελητή της έκθεσης Τ. Μαυρωτά.

Με τον εμβληματικό πίνακα "Άποψη της Αθήνας", που ζωγράφισε ο ογδοντάχρονος Ντε Κίρικο στη Ρώμη οκτώ χρόνια πριν από τον θάνατό του, ανοίγει η αθηναϊκή έκθεση του Ντε Κίρικο, που έρχεται από το Ίδρυμα Τζόρτζιο και Ίζα Ντε Κίρικο (τη δεύτερη γυναίκα του) και επικεντρώνεται στα έργα της δεύτερης περιόδου του. Πίνακες όπως "Ο ζωγράφος", "Ο ζωγράφος των αλόγων", "Οι αρχαιολόγοι", "Ορέστης και Πυλάδης", "Οι Κένταυροι", "Ο Ιππόλυτος" φανερώνουν ότι οι προσωπικοί του μύθοι ήταν γεμάτοι από τα βιώματα των δεκαεπτά χρόνων που έζησε στην Ελλάδα.

INFO
"Ο Τζόρτζιο Ντε Κίρικο και η Ελλάδα. Ταξίδι μέσα από τη μνήμη", στον Πολυχώρο "Αθηναΐς" (Καστοριάς 34-36, Βοτανικός, τηλ. 210-3480.000), από 17 Απριλίου έως 30 Ιουνίου.

ΤΑ ΝΕΑ , 12/03/2007


επιστροφή