Σημειώνεται μάλιστα, ότι με τα 25,5 εκατομμύρια ευρώ που ξόδεψε το Δημόσιο από το 2004 έως και το 2006 για τη μεταφορά νερού στα άνυδρα νησιά του Αιγαίου, θα μπορούσε να είχαν κατασκευαστεί 15 μονάδες αφαλάτωσης θαλασσινού νερού συνολικής παραγωγής 30.000 κυβικών μέτρων την ημέρα με κόστος 0,4 ευρώ ανά κυβικό - ενώ μόνον το 2006 δαπανήθηκαν πάνω από 9,5 εκατ. ευρώ για μεταφορά νερού. Φέτος, λόγω της εκτεταμένης ανομβρίας από τον Οκτώβριο έως τον Φεβρουάριο, που αναμένεται ότι θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες, το παραπάνω ποσό αναμένεται να εκτιναχθεί στα ύψη.

Ανταγωνιστικό κόστος

«Σε περιοχές όπου το κόστος της αφαλάτωσης γίνεται ανταγωνιστικό σε σχέση με τη μεταφορά νερού από υδροφόρες, η κατασκευή μονάδων αφαλάτωσης σαφώς και συμφέρει. Οι τεχνολογικές εξελίξεις στον συγκεκριμένο τομέα έχουν μειώσει το κόστος παραγομένου νερού κάτω από 0,5 ευρώ ανά κυβικό μέτρο. Η τεχνολογία έχει προχωρήσει τόσο στις μέρες μας που μας επιτρέπει να λειτουργούμε μία μονάδα αφαλάτωσης με τηλεχειριστήριο από χιλιόμετρα μακριά. Από τη Σύρο, για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να ελέγχουμε μονάδες αφαλάτωσης σε γύρω νησιά», επισημαίνει ο κ. Γιώργος Τσακίρης, καθηγητής Εγγειοβελτιωτικών Έργων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων του ΕΜΠ.

Όσον αφορά το κόστος μεταφοράς νερού στις Κυκλάδες, αυτό πλησιάζει τα 8,21 ευρώ ανά κυβικό μέτρο ενώ στα Δωδεκάνησα τα 4,8 ευρώ. Την ίδια ώρα, το κόστος ενός κυβικού μέτρου αφαλατωμένου νερού από τη θάλασσα δεν ξεπερνάει τα 0,8 ευρώ, συνυπολογίζοντας και τα έξοδα λειτουργίας και συντήρησης της μονάδας.

«Οι μονάδες αφαλάτωσης έχουν λειτουργία καθ' όλη τη διάρκεια του έτους ανεξάρτητα από τις καιρικές συνθήκες και ειδικότερα από τις βροχοπτώσεις», επισημαίνει η κ. Αιμιλία Κονδύλη, επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα Μηχανολογίας του ΤΕΙ Πειραιά.

Η γεύση του νερού

Όσον αφορά την ποιότητα του νερού που παράγεται από αφαλάτωση, με την κατάλληλη επεξεργασία μπορεί η γεύση του να μην διαφέρει ιδιαίτερα από αυτή του γλυκού νερού. «Επειδή από το αφαλατωμένο νερό απουσιάζουν τα άλατα, πρέπει να γίνεται ανάμιξη με ποσότητες υφάλμυρου νερού ώστε να έχουμε ένα ικανοποιητικό επίπεδο γεύσης», συμπληρώνει ο κ. Τσακίρης. Ωστόσο, υπάρχουν υποψίες, χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση, ότι η μακρόχρονη χρήση νερού που δεν περιέχει άλατα δεν κάνει καλό στην υγεία.

Η μεγαλύτερη ξηρασία της τελευταίας 7ετίας

ΤΑ ΝΗΣΙΑ που αντιμετωπίζουν σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα λειψυδρίας είναι η Μήλος, η Φολέγανδρος, η Πάτμος, η Σύμη, η Λέρος, τα Κουφονήσια, η Κίμωλος, η Ηράκλεια, η Σχοινούσα, η Μεγίστη. Όμως και στις υπόλοιπες Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα, ιδιαίτερα φέτος αναμένονται μεγάλες ελλείψεις νερού. «Αντιμετωπίζουμε τη μεγαλύτερη ξηρασία της τελευταίας επταετίας. Μάλιστα, περίπου το 60% των βροχοπτώσεων έπεσαν τον Οκτώβριο υπό τη μορφή καταιγίδων με αποτέλεσμα το νερό αυτό να χαθεί στη θάλασσα επειδή δεν πρόλαβε να εισχωρήσει στον υδροφόρο ορίζοντα», επισημαίνει η κ. Μαρία Μιμίκου, διευθύντρια του Εργαστηρίου Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων στο ΕΜΠ. «Από αυτή την εκτεταμένη ανομβρία τα νησιά του Αιγαίου πλήττονται περισσότερο, αφού πέρα από τη μείωση της αγροτικής παραγωγής, σφοδρό πλήγμα θα δεχθεί και ο τουρισμός καθώς τα υδατικά αποθέματα στην περιοχή είναι ανύπαρκτα», λέει η κ. Μιμίκου.

«Στο τρίμηνο από τον Νοέμβριο έως και τον Ιανουάριο είχαμε μόλις 130 χιλιοστά νερού στο Ηράκλειο Κρήτης και 46 στη Νάξο - ποσά ρεκόρ ανομβρίας. Η Νάξος είχε μόλις το 9% του ύψους της βροχής που πέφτει συνήθως τον Ιανουάριο. Τόσο κρίσιμη είναι η φετινή χρονιά για τα υδατικό ισοζύγιο, όχι μόνο στα άνυδρα νησιά του Αιγαίου αλλά και την υπόλοιπη Ελλάδα», λέει ο κ. Τσακίρης.

Ενέργεια από ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά στοιχεία

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ που απαιτείται για την παραγωγή ενός κυβικού μέτρου νερού σε μονάδα αφαλάτωσης δεν είναι καθόλου μικρή, αν λάβει κανείς υπ' όψιν του τα προβλήματα ηλεκτροδότησης που αντιμετωπίζουν τα νησιά του Αιγαίου το καλοκαίρι. Σε συνδυασμό μάλιστα με την ανομβρία που, όπως εκτιμούν οι ειδικοί, θα θέσει εκτός δικτύου τις υδροηλεκτρικές μονάδες παραγωγής ενέργειας, το πρόβλημα γιγαντώνεται. Για παράδειγμα, μια μονάδα αφαλάτωσης τελευταίας τεχνολογίας καταναλώνει 2,3 κιλοβατώρες ανά κυβικό μέτρο παραγόμενου νερού.
«Μία καλή λύση ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της λειψυδρίας σε συνδυασμό με τα ελλείμματα ενέργειας που παρουσιάζονται το καλοκαίρι στα νησιά, είναι οι μονάδες αφαλάτωσης που λειτουργούν με ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά στοιχεία», αναφέρει ο κ. Γιάννης Καλδέλλης, διευθυντής εργαστηρίου Ηπίων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Περιβάλλοντος στο ΤΕΙ Πειραιά. Σε αυτές τις μονάδες, το κόστος παραγόμενου νερού από τη θάλασσα φτάνει τα 3-4 ευρώ ανά κυβικό μέτρο ενώ ταυτόχρονα δεν αντλείται ρεύμα από το επιβαρημένο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες δίκτυο. «Με δύο τέτοιες μονάδες αφαλάτωσης που παράγουν από 1.000 κυβικά μέτρα νερό, θα μπορούσαμε να καλύψουμε τις ανάγκες των Κυκλάδων τον Αύγουστο», αναφέρει ο κ. Καλδέλλης.

Μειονέκτημα τα απόβλητα

ΕΝΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑ των μονάδων αφαλάτωσης είναι τα απόβλητα άλμης που δημιουργούνται κατά την επεξεργασία του θαλασσινού ή του υφάλμυρου νερού, τα οποία διοχετεύονται χωρίς να υπάρχουν περιοριστικά μέτρα από την πολιτεία και καταστρέφουν τη θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα. «Στην Κύπρο όπου μπήκαν σε λειτουργία οι μονάδες παραγωγής 40.000 κυβικών μέτρων την ημέρα ή στη Σαουδική Αραβία όπου υπάρχουν οι μεγαλύτερες μονάδες στον κόσμο, έπειτα από χρόνια δημιουργήθηκε τεράστιο πρόβλημα από τα απόβλητα άλμης που διοχετεύονταν στη θάλασσα. Καταστράφηκε όλη η θαλάσσια πανίδα και χλωρίδα σε ακτίνα αρκετών χιλιομέτρων από τις μονάδες αφαλάτωσης», αναφέρει η κ. Ευτυχία Τζεν, Μηχανολόγος Μηχανικός στο Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.