«Παρομοιάζω τον αρχιτέκτονα με ένα ζώο. Την καμηλοπάρδαλη. Και λέω ότι όπως εκείνη πρέπει να κρατάς τα πόδια σου στέρεα στη γη, γιατί μόνον έτσι θα μαθαίνεις τις ουσίες της, το κεφάλι σου και το μυαλό σου ψηλά στον ουρανό, γιατί χωρίς όραμα δεν υπάρχει αρχιτεκτονική. Και την καρδιά σου κάπου ανάμεσα στα δύο. Θα τα χρειαστείς και τα τρία σε όλη σου τη ζωή», λέει ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Τομπάζης, σε ένα διάλειμμά του, στο υποδειγματικό του γραφείο στο Πολύδροσο, έχοντας μόλις επιστρέψει από τη Φάτιμα της Πορτογαλίας. Τόπο όπου πηγαίνει συχνά τα τελευταία εννιά χρόνια. Όχι για να προσκυνήσει μαζί με τα 6.500.000 πιστούς που επισκέπτονται το σημείο όπου - σύμφωνα με τον αστικό θρύλο - εμφανίστηκε η Παναγία. Αλλά ως ο αρχιτέκτονας του ναού της Αγίας Τριάδας τον οποίο κατασκευάζει για 9.000 καθημένους.

Διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς, έργα στο εξωτερικό και την Ελλάδα. Από ιδιωτικές κατοικίες μέχρι μουσεία, αίθουσες μουσικής και τόπους λατρείας. Η μεγάλη εκκλησία στην Πορτογαλία, ένα τζαμί στο Ντουμπάι, το πανεπιστήμιο στην Κύπρο, ιδιωτικές κατοικίες στο Άμστερνταμ, συγκρότημα γραφείων στη Ρουμανία, το αρχαιολογικό μουσείο στους Δελφούς είναι ορισμένα από τα έργα που ο Αλέξανδρος Τομπάζης παρήγαγε με τους εξήντα συνεργάτες του που αποτελούν την ομάδα του γραφείου του.

Κάθε φορά, η προσέγγισή του ακουμπάει πάνω στον τόπο, το κλίμα, τις ανάγκες των χρηστών, την ιστορία της χώρας, τη χρήση του κτιρίου. «Ο αρχιτέκτονας φέρνει μαζί του ό,τι έχει προηγηθεί. Τοποθετεί κάθε έργο μέσα στον τόπο και τις συνθήκες της παράδοσης. Διαφωνώ με τη νοοτροπία της υπογραφής ενός αρχιτέκτονα που φτιάχνει όμοια πακέτα, τα οποία τοποθετεί παντού, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τον χώρο. Αυτή η τακτική εξυπηρετεί τον εγωισμό του αρχιτέκτονα και του εργοδότη.

Μιλώντας για ενέργεια, αναμνήσεις από ταξίδια, ανθρώπινες εμπειρίες και επόμενα σχέδια, η συζήτηση με τον Αλέξανδρο Τομπάζη φτάνει στο σημείο αιχμής: κλίμα, οικολογική συνείδηση, βιοκλιματική αρχιτεκτονική, ατομική ευθύνη. «Πριν από 30 χρόνια όσοι μιλούσαν για εξοικονόμηση ενέργειας και σωστή χρήση των υλικών ακούγονταν παλαβοί. Τώρα, άνθρωποι και κυβερνήσεις συνειδητοποίησαν ότι δεν πάει άλλο. Η υφήλιος χτίζει σε μία γενιά τον όγκο που έχτισε ο ανθρώπινος πολιτισμός σε όλη του τη διάρκεια στον πλανήτη. Πώς έγινε αυτό; Με το να έχει δημιουργήσει ο άνθρωπος περισσότερες ανάγκες. Παλιά, οι ανάγκες του ήταν περιορισμένες στην τροφή και την προστασία από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Ένα από τα μεγάλα θέματα της εποχής μας είναι να κληροδοτήσεις στους απογόνους σου ένα καλύτερο περιβάλλον από αυτό που παρέλαβες. Γι' αυτό και είμαι οπαδός του less is beautiful (το λιγότερο είναι ωραιότερο). Το λιγότερο δεν σημαίνει το κατώτερο. Είναι μία υπεύθυνη θέση πάνω στο τι είναι απαραίτητο. Και το ωραιότερο δεν σημαίνει μόνο οικονομία μέσων, ενέργειας, δαπάνης ή αισθητικής, αλλά σημαίνει ότι ενυπάρχει απέραντη εσωτερική ομορφιά στο να σκέπτεσαι και να δημιουργείς κατ' αυτόν τον τρόπο».

Ο ναός της Αγίας Τριάδας στη Φάτιμα (της Πορτογαλίας) που σχεδιάζει το γραφείο του Αλέξανδρου Τομπάζη προέκυψε από διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό το 1997. Η μελέτη που υλοποιείται ήδη αφορά νέο ναό για 9.000 καθημένους απέναντι στην ιστορική Βασιλική του τόπου όπου φέρεται να εμφανίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα η Παναγία, στη μέση μιας πλατείας που συγκεντρώνει 500.000 προσκυνητές. «Όπως στο αρχαιοελληνικό θέατρο, ο κύκλος βοηθάει να πλησιάζεις προς το κέντρο. Μία εκκλησία, όπως και ένα μουσείο, είναι από τα πιο αφηρημένα κτίρια. Και η λατρεία των πιστών όπως και η λατρεία των επισκεπτών για τα μουσειακά εκτιθέμενα αντικείμενα είναι ανάλογα αφηρημένες έννοιες που ο αρχιτέκτονας οφείλει να λάβει υπόψη του», εξηγεί ο αρχιτέκτονας