Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο είναι ουσιαστικά η διαφορά μετά της αξίας των αγαθών που εισάγουμε, των πληρωμών μας στο εξωτερικό για εξυπηρέτηση χρεών και των αντίστοιχων εξαγωγών και εσόδων από τον τουρισμό και τη ναυτιλία, διευρύνεται με ταχύτατους ρυθμούς τα τελευταία χρόνια φθάνοντας το 2005 περίπου στο 8% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος από περίπου 4% που ήταν το 1999.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου του έτους που ανακοίνωσε η Τράπεζα της Ελλάδος, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών έφθασε στο ρεκόρ των 14,3 δισεκατομμυρίων ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 6,3 δισ. ευρώ ή 80% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Η αρνητική αυτή εξέλιξη, σύμφωνα με τους αναλυτές της Τραπέζης της Ελλάδος οφείλεται κυρίως στη ραγδαία αύξηση των εισαγωγών η οποία ουσιαστικά ακύρωσε την σχετική αύξηση των εξαγωγών το πρώτο εξάμηνο. Οι εισαγωγές, πλην καυσίμων και πληρωμών για αγορές πλοίων, αυξήθηκαν το πρώτο εξάμηνο κατά 2,3 δισ. ευρώ ενώ η αξία των καυσίμων που εισήχθησαν στην Ελλάδα το πρώτο εξάμηνο του έτους αυξήθηκε κατά 2,4 δισ. ευρώ.

Η διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών που ουσιαστικά σημαίνει ότι η ελληνική οικονομία γίνεται όλο και περισσότερο καταναλωτής στην παγκόσμια οικονομία και λιγότερο παραγωγός, δημιουργεί έντονες ανησυχίες για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει μεσοπρόθεσμα στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Στο παρελθόν η διεύρυνση του ελλείμματος - που οφειλόταν στην αύξηση των εισαγωγών και στη μείωση των εξαγωγών - προκαλούσε πιέσεις στη δραχμή ή ακόμη και υποτιμήσεις προκειμένου να «αποκατασταθεί» η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές. Μετά την είσοδο της χώρας στη ζώνη του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος δεν υπάρχει ο κίνδυνος υποτιμήσεων αλλά ούτε και πρόβλημα στη χρηματοδότηση του ελλείμματος.

ΩΣΤΟΣΟ η όποια αύξηση του ελλείμματος χτυπά, όπως σημειώνουν οι οικονομολόγοι, στη λεγόμενη πραγματική οικονομία. Και αυτό γιατί με την ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη δεν υπάρχει πλέον στα χέρια της εκάστοτε κυβέρνησης το «όπλο» της διολίσθησης της ισοτιμίας του νομίσματος για να αντιμετωπισθούν εν μέρει ή στο σύνολό τους οι απώλειες στην ανταγωνιστικότητα (πολιτικές οι οποίες βέβαια προκαλούσαν αύξηση του πληθωρισμού και γενικότερα καθιστούσαν φτωχότερους τους Έλληνες). Στο σημείο αυτό εντοπίζεται και ο μεγάλος κίνδυνος που διατρέχει η ελληνική οικονομία από την ένταξή της στην ευρωζώνη αν δεν καταφέρει να επιτύχει επίπεδα ανταγωνιστικότητας αντίστοιχα με αυτά που ισχύουν στους εταίρους της.

Τους κινδύνους αυτούς θα επισημαίνει, σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Γκαργκάνας στην έκθεσή του, σημειώνοντας παράλληλα ότι μεγάλη ευθύνη για τη συνεχή μείωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές προκαλεί ο πληθωρισμός, ο οποίος είναι συστηματικά υψηλότερος στην Ελλάδα σε σχέση με τον μέσο όρο των χωρών της ευρωζώνης. Ο πληθωρισμός, όπως σημειώνουν οι αναλυτές, κάνει χρόνο με το χρόνο ακριβότερα - και λιγότερο ελκυστικά - τα ελληνικά προϊόντα στις διεθνείς αγορές, μειώνοντας τη ζήτησή τους και κατ' επέκταση τις εξαγωγές. Αντίστοιχα, η ελληνική αγορά κατακλύζεται με ανταγωνιστικά - και φθηνότερα - των ελληνικών προϊόντα αυξάνοντας κατακόρυφα τις εισαγωγές. Ενδεικτικό αυτών των εξελίξεων, όπως σημειώνουν οι αναλυτές, είναι η σταδιακή συρρίκνωση της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας τα τελευταία χρόνια και ο κατακλυσμός της ελληνικής αγοράς με φθηνά υφάσματα από άλλες χώρες. Η διεύρυνση του ελλείμματος στο ισοζύγιο αντανακλά και την ενεργοποίηση της Κίνας στη διεθνή αγορά με τη μαζική εισροή φθηνών κινεζικών προϊόντων.

Από την άλλη πλευρά, αναλυτές σημειώνουν ότι η διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου αποτελεί μια αναμενόμενη συνέπεια της ένταξης της Ελλάδος στην ζώνη του ευρώ σε συνδυασμό με τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που τρέχει η ελληνική οικονομία. Όπως εξηγούν, η ραγδαία πτώση των επιτοκίων στην ελληνική οικονομία λόγω της ένταξης στη ζώνη του ευρώ, προκάλεσε μεγάλη αύξηση στην ζήτηση και την κατανάλωση κυρίως καταναλωτικών προϊόντων διαρκείας (π.χ. αυτοκίνητα) τα οποία κατά κανόνα παράγονται εκτός συνόρων.