Ξαφνικά ένα γιγαντιαίο κύμα που συναγωνιζόταν σε ύψος μια επταώροφη πολυκατοικία ξεπρόβαλε από το πουθενά και χτύπησε με λύσσα την πλώρη του καραβιού. Τα ορμητικά νερά τίναξαν τις πολυθρόνες από τα καταστρώματα στον αέρα, έσπασαν παράθυρα, πλημμύρισαν 62 καμπίνες, τραυμάτισαν τέσσερις επιβάτες και σκόρπισαν παντού τον τρόμο και τον πανικό. Συνέβη την Κυριακή, 16 Απριλίου 2005...

25 μέτρα κύμα. Ήταν ακόμη ένα περιστατικό που ήρθε να επιβεβαιώσει τους χειρότερους φόβους των επιστημόνων. Τα κύματα-τέρατα δεν ζουν στη φαντασία των ναυτικών. Είναι αληθινά κύματα που δημιουργούνται ξαφνικά στους ωκεανούς, φθάνουν σε ύψος τουλάχιστον τα 25 μέτρα και έχουν καταπιεί δεκάδες καράβια και πολύ περισσότερες ανθρώπινες ζωές τα τελευταία 20 χρόνια. Τώρα οι ειδικοί προσπαθούν να κατανοήσουν τους μηχανισμούς δημιουργίας τους και να κατασκευάσουν ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, ώστε να προστατεύονται τα πλοία που ταξιδεύουν στους ωκεανούς και οι χιλιάδες άνθρωποι που εργάζονται στις διάσπαρτες πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου.

Σύστημα παρακολούθησης. Στις εγκαταστάσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), ειδικοί επιστήμονες έχουν δημιουργήσει ένα σύστημα παγκόσμιας παρακολούθησης αυτών των κυμάτων με τη βοήθεια δορυφόρων. «Δεν έχω συναντήσει ούτε εύχομαι να συναντήσω ένα τέτοιο τεράστιο κύμα», λέει προς την εφημερίδα «The New York Times» ο Γερμανός επιστήμονας Βόλφγκανγκ Ρόσενταλ, που συνεισέφερε στη δημιουργία του συγκεκριμένου συστήματος παρακολούθησης. «Από τα στοιχεία και τις μαρτυρίες που έχουμε στη διάθεσή μας, γνωρίζουμε ότι τα κύματα αυτά εκδηλώνονται συχνότερα απ' ό,τι πιστεύαμε μέχρι τώρα». Ο ίδιος θεωρεί πολύ πιθανό ότι «οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή υπάρχουν περίπου 10 κύματα-τέρατα που σαρώνουν τους ωκεανούς».

Μέσο ύψος 34 μέτρα. Ο Ντέιβιντ Γουάνγκ, ο οποίος εργάζεται στο Εργαστήριο Ερευνών του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού, λέει πως αυτά τα κύματα «δεν μπορούν να δημιουργηθούν σε αβαθή νερά». Σύμφωνα με τα δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους οι επιστήμονες, θεωρητικά τα κύματα-τέρατα μπορούν να φθάσουν σε ύψος μεγαλύτερο των 60 μέτρων. Δηλαδή πιο ψηλά και από το Άγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη. Ωστόσο ουδείς ναυτικός έχει πει ότι συνάντησε τέτοιο κύμα. Το μέσο ύψος ενός μεγάλου κύματος είναι γύρω στα 34 μέτρα.

Επικίνδυνες περιοχές. Τα περισσότερα κύματα, είτε είναι μικρά είτε μεγάλα, σχηματίζονται όταν ο αέρας φυσάει στην ανοικτή θάλασσα. H δύναμη, η διάρκεια και ο τρόπος με τον οποίο ο άνεμος σαρώνει το νερό προσδιορίζουν το μέγεθος της φουσκοθαλασσιάς. Οι μεγάλες θύελλες δημιουργούν και μεγάλα κύματα. Έχοντας αυτό κατά νου, οι επιστήμονες αναζήτησαν σε ποιες περιοχές του πλανήτη υπάρχουν οι περισσότερες μαρτυρίες για την εμφάνιση θηριωδών κυμάτων και διαπίστωσαν ότι επρόκειτο για περιοχές των ωκεανών όπου διέρχονται πολύ ισχυρά ρεύματα. Τέτοια είναι το Agulhas, το οποίο διέρχεται ανοικτά της ΝότιαςΑφρικής, το Kuroshio στα ανοικτά της Ιαπωνίας και το Gulf Stream στα ανοικτά των Ανατολικών Ακτών των ΗΠΑ. Παρεμπιπτόντως, το Gulf Stream διέρχεται και από το Τρίγωνο των Βερμούδων που «ενοχοποιείται» για τον μυστηριώδη χαμό αρκετών πλοίων.

Νότια Αφρική. Ο μαθηματικός Μπεντ Φόρνμπεργκ από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, ο οποίος μελετά τα κύματα-τέρατα, πιστεύει ότι κατά πάσα πιθανότητα αυτά δημιουργούνται όταν τα ισχυρά ρεύματα συναντούν ανέμους και κύματα που κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση. Τα ρεύματα συγκεντρώνουν πάνω τους ομάδες κυμάτων, μικραίνουν την απόσταση που τα χωρίζει και τους προσδίδουν μεγάλο ύψος. Ο ίδιος επιστήμονας λέει ότι μία από τις πιο επικίνδυνες περιοχές, όπου κάνουν την εμφάνισή τους τέτοια κύματα είναι η Νότια Αφρική. «Τουλάχιστον τρία - τέσσερα τάνκερ τον χρόνο που περνούν από το σημείο αυτό προερχόμενα από τη Μέση Ανατολή, παθαίνουν πολύ σοβαρές ζημιές από τα θηριώδη κύματα», προσθέτει ο Φόρνμπεργκ.

TON ΔΕΚΕΜΒΡΙΟ του 2000, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος άρχισε το πρόγραμμα «MaxWave» για να διαπιστώσει την έκταση και τη συχνότητα δημιουργίας αυτών των κυμάτων. Χρησιμοποιήθηκαν οι δορυφόροι ERS-1 και ERS-2, οι οποίοι σάρωσαν επί τρεις εβδομάδες τους ωκεανούς του πλανήτη και με τα ραντάρ τους αποτύπωσαν υπό διάφορες καιρικές συνθήκες περίπου 30.000 εικόνες. Καθεμία κάλυπτε εμβαδόν 10 επί 5 χιλιόμετρα.

Η ανάλυση των εικόνων έγινε στο Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστήματος (DLR) και διαπιστώθηκε πως οι δορυφόροι είχαν δει 10 κύματα ύψους μεγαλύτερου των 25 μέτρων σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Τα δεδομένα αυτά θα χρησιμοποιηθούν για να καταρτιστεί Παγκόσμιος Άτλας των κυμάτων, ώστε να γίνει κατανοητό σε ποιες περιοχές εκδηλώνονται και με ποια συχνότητα.

Ένα μήνα αργότερα, το υπερωκεάνιο «Κουίν Ελίζαμπεθ 2» διέσχιζε τον Βόρειο Ατλαντικό. Ο καιρός ήταν θυελλώδης και κάποια στιγμή το σκάφος σείστηκε από ένα τεράστιο κύμα ύψους περίπου 30 μέτρων. Υψώθηκε σαν λευκό τείχος μπροστά στο πλοίο και ο καπετάνιος του υπερωκεάνιου, Ρόναλντ Γόργουικ, είπε αργότερα πως ήταν «σαν να πηγαίναμε καταπάνω στις απόκρημνες πλαγιές του Ντόβερ».

Το 1966 το ιταλικό κρουαζιερόπλοιο «Michelangelo», που έπλεε ανοιχτά της Νέας Υόρκης, χτυπήθηκε από θηριώδες κύμα το οποίο προκάλεσε μεγάλο άνοιγμα στην υπερκατασκευή του και έσπασε δεκάδες παράθυρα. H... επίθεση του κύματος στο πλοίο είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο ενός μέλους του πληρώματος και δύο επιβατών.

Επιμέλεια: Στέφανος Κρίκκης, Εύη Ελευθεριάδου

ΤΑ ΝΕΑ , 15/07/2006