 
| ||||||||||||
Ο διευθυντής πληροφορικής του Μedia Lab του ΜΙΤ μιλάει για το πράσινο laptop των φτωχών «Οι υπολογιστές είναι απαραίτητοι όσο και τα μολύβια» Καλησπέρα από την πολύ ζεστή Μπανγκόκ. Σου στέλνω τις φωτογραφίες του laptop 100 που μου ζήτησες. M. ΥΓ: Μετά την Μπανγκόκ η κίνηση της Αθήνας θα μου φανεί πολυυυύ αραιή και της Βοστώνης ανύπαρκτη». Το μήνυμα από τον «M», τον Μιχάλη Μπλέτσα δηλαδή, το πήρα το πρωί της Πέμπτης που στην Ελλάδα χιόνιζε. Είχαμε συναντηθεί στην Αθήνα τις μέρες των γιορτών. Είχε έρθει από τη Βοστώνη, να δει για λίγο τα Χανιά, πριν χαθεί ξανά στο «δημιουργικό χάος του Διαδικτύου». Στα νεανικά του χρόνια ο Μιχάλης εκτός από αριστούχος υπήρξε και ραδιοπειρατής. «FM15» ήταν το όνομά του. Μετά «έμπλεξε» με τους υπολογιστές και εκεί που κάποτε έστηνε ραδιοφωνικούς ιστούς στις ταράτσες, βρέθηκε να «στήνει» δορυφορικά link στα χωριά της ζούγκλας της Κόστα Ρίκα.
«Διευθυντής πληροφορικής στο Media Lab του ΜΙΤ» αναφέρει το επίσημο βιογραφικό του. «Ένας από τους τρελούς που ασχολούνται με το "πράσινο laptop", το ''laptop των φτωχών''» θα σου πουν στον κόσμο της πληροφορικής. H ιδέα είναι σοφή. Απλή δηλαδή. «Κάθε παιδί να έχει τον δικό του προσωπικό υπολογιστή, στο σχολείο, στο σπίτι, στο παιχνίδι, παντού. Και οι υπολογιστές των παιδιών να είναι στο Ίντερνετ και να επικοινωνούν μεταξύ τους ασύρματα. Και όλα αυτά με 100 δολάρια, με 83 ευρώ δηλαδή, τα οποία μάλιστα δεν θα τα δώσουν τα παιδιά αλλά τα κράτη ή οι διεθνείς οργανισμοί». Ας δούμε λοιπόν το όνειρο να ξεδιπλώνεται. Εσείς λοιπόν είσθε ο Χανιώτης του MIT; Ναι, στα Χανιά γεννήθηκα και μεγάλωσα. Το σπίτι μας ήταν στην Πλατεία Δικαστηρίων και μετά μετακομίσαμε κοντά στον Κήπο. Ο πατέρας μου και η μητέρα μου είναι αρχιτέκτονες. H μητέρα μου Χανιώτισσα και ο πατέρας μου μέτοικος από την Κεντρική Ελλάδα. Τα πρώτα σας παιχνίδια; Δεν έπαιζα με παιχνίδια, αλλά με εξαρτήματα από παιχνίδια. H μητέρα μου και ο νονός μου, μου έπαιρναν ηλεκτρικά αυτοκινητάκια - δεν υπήρχαν ηλεκτρονικά τότε - έπαιρνα το κατσαβίδι και τα έκανα βίδες. Και έλεγαν ότι θα γίνετε μηχανικός αυτοκινήτων; Ναι, αν και το πρώτο πράγμα που δήλωσα ότι θα γίνω ήταν πιλότος. H μητέρα μου όμως σιγά σιγά με απέτρεψε. Είχανε και κάτι φίλους πιλότους που είχαν σκοτωθεί. Και έτσι μου προέκυψαν τα ηλεκτρονικά. Στη Γ' Δημοτικού, είχα στήσει κιόλας την πρώτη μου κεραία. Συνέχεια με κάτι ραδιοφωνάκια ήμουν. Ύστερα ραδιοπειρατής. Βέβαια τότε ούτε λέξη για υπολογιστές; Δεν υπήρχε καν στο λεξιλόγιο. Ο πατέρας μου πάντως είχε μια έφεση προς τη νέα τεχνολογία. Είχε και ένα μεγάλο Hewlett Packard, που έπαιρνε μάλιστα και κάρτες με προγράμματα. Είχε πληρώσει ένα εξωφρενικό ποσό εκείνη την εποχή και εγώ πρέπει να το «ακούμπησα» πρώτη φορά στο Δημοτικό. Και πότε πήρατε τον πρώτο δικό σας υπολογιστή; Μόλις πήγα στη Θεσσαλονίκη, το '84. Τότε ήταν στην άνθησή τους οι οικιακοί υπολογιστές, οι home computer. Στα Χανιά δεν υπήρχαν. Εγώ είχα δει έναν «mini» στο Τεχνικό Επιμελητήριο, έπρεπε να διαβάζεις τρεις μέρες το manual για να γράψεις μια γραμμή. Παίρνω λοιπόν τον πατέρα μου για να του ζητήσω λεφτά για τον υπολογιστή και αυτός δεν με ρώτησε τίποτε. Ήταν η πιο εύκολη αίτηση αγοράς που έκανα. Ενώ για να πάρω ποδήλατο είχα τραβήξει των παθών μου τον τάραχο. Τώρα τι υπολογιστές έχετε; Ντρέπομαι να σας πω. Έχω καμιά δεκαριά laptop, όλων των ειδών και των μεγεθών. Είμαι «εθισμένος» στο e-mail, γι' αυτό και κουβαλάω μαζί μου και ένα τηλέφωνο «τούβλο». Πώς ξεκινάει η ιδέα του «laptop των φτωχών»; Ξεκινάει από την παραδοχή ότι οι υπολογιστές είναι απαραίτητοι πια, όσο και τα μολύβια στην εκπαίδευση. Αποτελούν ένα παράθυρο στον κόσμο, μια πόρτα στη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη που υπήρξε ποτέ. Ποιος σκέφθηκε όμως να φτιάξουμε έναν πολύ φθηνό υπολογιστή και να τον δώσουμε σε κάθε παιδί; Ο Νεγκρεπόντε, πριν από δύο χρόνια, χρηματοδότησε σχολεία στην Καμπότζη και είδε ότι το πιο ακριβό πράγμα ήταν οι υπολογιστές. Δηλαδή, το να χτίσει ένα σχολείο του κόστιζε 15.000 δολάρια. Και μετά πήγε να τους πάρει laptops, διότι μόνο laptops μπορούσες να έχεις εκεί. Δεν υπήρχε ρεύμα, με μια γεννήτρια τα φόρτιζαν όλα, ακόμα και Internet βάλαμε με μικρό κόστος μέσω δορυφορικής αμφίδρομης σύνδεσης και όταν φτάσαμε στους υπολογιστές το κόστος ήταν 2.000 δολάρια ανά μαθητή! Και εσείς πώς θα καταφέρετε ένα laptop να στοιχίζει μόνο 83 ú; Σε ένα laptop το 50% είναι το εμπορικό κόστος, διανομή, κέρδη, marketing και το υπόλοιπο 50% είναι το κόστος κατασκευής. Από αυτό 50% είναι η οθόνη. Αν πεις κόβω το κόστος διανομής πουλώντας κατευθείαν σε κυβερνήσεις, μετά με την οθόνη αν κάνεις μια καλή σχεδίαση, έχεις τη δυνατότητα να εξοικονομήσεις αρκετά. Και αν σκεφτείς από την αρχή το λογισμικό, μπορείς πραγματικά να φτιάξεις μια πλατφόρμα με 100 δολάρια.
Φαντάζομαι θα είναι ένας υπολογιστής απαλλαγμένος από την άχρηστη τεχνολογία. Ακριβώς αυτή είναι η κεντρική ιδέα ως προς το λογισμικό. Πριν από 10 χρόνια αγόρασα ένα laptop το οποίο έκανε 4.000 δολάρια. Πρόσφατα αγόρασα ένα άλλο με 3.000 δολάρια. H διαφορά τους σε υπολογιστική ισχύ είναι περίπου εκατό φορές. Με έκανε εμένα εκατό φορές πιο παραγωγικό; Το πολύ δύο ή τρεις. Το κόστος όμως παραμένει σταθερό γιατί οι εταιρείες προσθέτουν χάντρες και μπιχλιμπιδάκια. Υπάρχουν 10 λειτουργίες στο Microsoft Word τις οποίες τις χρησιμοποιούν όλοι και υπάρχουν άλλες 90, από τις οποίες εσύ χρησιμοποιείς 2, εγώ χρησιμοποιώ άλλες 2. Με τον τρόπο που σχεδιάζεται τώρα το λογισμικό, όταν παίρνεις τις 10 και θέλεις και τις άλλες 2, πρέπει να πάρεις και τις υπόλοιπες 88. Θα μπορούσε να γίνει κάτι διαφορετικό. Να «χτίζει» ο καθένας το λογισμικό του με τα 10 πράγματα που χρειάζεται χωρίς να παίρνει και να πληρώνει άλλα 90; Βεβαίως και μπορεί. Και θα αποδειχθεί πιστεύω με το «laptop των φτωχών». Αν πάντως επικρατήσει αυτή η αρχή, θα έχουμε και πιο φθηνούς και πιο απλούς υπολογιστές. Αυτό λέμε κι εμείς στις εταιρείες. Ο νόμος του Moore λέει ότι η ταχύτητα των υπολογιστών, οι δυνατότητες των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων διπλασιάζονται περίπου κάθε 18 μήνες. Αυτοί θέλουν να αναπτύσσονται και να έχουν κέρδη πουλώντας ένα καινούργιο laptop κάθε χρόνο. Και καταφεύγουν συνέχεια στους ίδιους πελάτες. Αυτό είναι λάθος, διότι πουλάνε ακριβά και τα χαρακτηριστικά που προσθέτουν δεν τα χρειάζεται ο μέσος χρήστης και έτσι αφήνουν τα υπόλοιπα 4 δισεκατομμύρια του κόσμου εκτός αγοράς. Σκέπτομαι ότι αν εσείς καταφέρετε και παρουσιάσετε έναν υπολογιστή απλό και αξιόπιστο με 83 ευρώ, κάποιες εταιρείες θα βρεθούν σε αδιέξοδο. «Ζουν» το κλασικό πρόβλημα των «πετυχημένων». Όταν τους λες «θα βαρέσετε τοίχο», αρνούνται να το δουν. H DEC, η οποία είχε εφεύρει ολόκληρη την κατηγορία των mini υπολογιστών δεν υπάρχει πια. Ύστερα από δύο χρόνια θα καταργηθεί το όνομα ΙΒΜ στα PC και θα λέγονται LENOVO. Είναι ειρωνεία. H εταιρεία που εφηύρε τον προσωπικό υπολογιστή όπως τον ξέρουμε σήμερα το '81, δεν θέλει πια να είναι σε αυτή τη δουλειά, διότι τα περιθώρια κέρδους είναι ελάχιστα και πούλησε σε Κινέζους. Το ίδιο θα συμβεί τα επόμενα χρόνια και με τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών. Τι εννοείτε; Θα βρεθούν σε αδιέξοδο; Υποτίθεται ότι το μέλλον είναι δικό τους. Έχουν σπαταληθεί τεράστια ποσά για άδειες δικτύων τρίτης γενιάς, για μια υπηρεσία την οποία ο κόσμος δεν χρειάζεται. Δεν χρειάζεσαι δύο Megabit στο τηλέφωνο, χρειάζεσαι όμως 2 Megabit στο laptop σου. Αν έδιναν σε όλους τους Έλληνες ένα πακέτο για απεριόριστη πρόσβαση στο Internet από τα laptop, με 30 ευρώ τον μήνα, θα έβλεπες πόσους συνδρομητές θα κέρδιζαν. Τώρα πάντως θα αναγκασθούν όλοι να δουν το μέλλον τους υπό το πρίσμα της επανάστασης του «laptop 100». Μα, ήδη στην Αμερική μπορείς να πάρεις ένα καλό laptop με 400 δολάρια. Και ακούγεται ότι στην Αίγυπτο η Microsoft θα προμηθεύσει το εκπαιδευτικό σύστημα με laptop των 280 δολαρίων. Είναι ένα τεράστιο βήμα μπροστά. Να μιλήσουμε για τους δικούς σας «πελάτες»; Απευθύνεστε κυρίως στις «ηλεκτρονικά αναλφάβητες» χώρες;
Διαλέξαμε χώρες από όλες τις ηπείρους. Αναπτυσσόμενες και όχι αναπτυγμένες και χώρες οι οποίες έχουν διάθεση να υλοποιήσουν αυτό το πρόγραμμα. Παράδειγμα: Με το που ο Νίκολας εξήγησε στον πρωθυπουργό της Ταϊλάνδης το project, την άλλη μέρα φρόντισαν να δεσμεύσουν τα χρήματα από τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους. Μετά, μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η Βραζιλία, γιατί είναι μια δυναμική χώρα με πολλή φτώχεια, αλλά και με δικιά της τεχνολογία και με μεγάλη παράδοση στο λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Θέλαμε επίσης μια μαύρη αφρικανική χώρα και διαλέξαμε τη Νιγηρία επειδή έχει πολλά χρήματα από το πετρέλαιο. Μπορεί να αποδειχθεί λάθος διότι είναι και από τις πιο διεφθαρμένες χώρες στον κόσμο. Διαλέξαμε την Αίγυπτο επειδή είναι η μεγαλύτερη αραβική χώρα και νομίζω ότι πολλά από τα προβλήματα που υπάρχουν τώρα με τον μουσουλμανικό κόσμο λύνονται με μόρφωση. Με την Κίνα επίσης υπάρχουν πολύ σοβαρές συζητήσεις. Θα θέλαμε και την Ινδία, αλλά είναι η πιο δύσκολη περίπτωση απ' όλες. Υπάρχει ένα χάος με πολλούς τοπικούς αξιωματούχους. Όλες αυτές οι χώρες έχουν παραγγείλει υπολογιστές; Μέχρι να έχουμε το πρωτότυπο, κανένας επισήμως δεν μπορεί να παραγγείλει. Ενδιαφέρον έχουν δείξει 150 χώρες. Θα τους φωνάξουμε όλους τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο, θα τους δείξουμε το πρωτότυπο και θα ανοίξουμε το βιβλίο παραγγελιών. H Αμερική ή η Κίνα θα κερδίσει το παιχνίδι των υπολογιστών; H Αμερική είναι μια αυτοκρατορία σε παρακμή. Νομίζω όμως ότι είναι αρκετά έξυπνη στο να μείνει πρωταγωνιστής σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι έμεινε η βρετανική αυτοκρατορία μετά την παρακμή της. H Κίνα όλοι λένε ότι θα κατακτήσει το σύμπαν! Έχει όμως πρόβλημα καινοτομίας, σκέπτονται όλοι με τον ίδιο τρόπο λίγο πολύ, υπάρχει πολλή τάξη, βέβαια υπάρχει και χάος, αλλά νομίζω ότι δεν είναι καλής ποιότητας χάος. Δεν είναι δημιουργικό χάος. Εκείνους που φοβάμαι είναι οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι είναι σε μια κατάσταση ομφαλοσκόπησης. Αν συνεχίσουν έτσι, θα καταλήξουν τελείως ασήμαντοι στη γενική τάξη των πραγμάτων. Ποιος θα παράγει το «πράσινο laptop»; H εταιρεία ΚΟΥΑΝΤΑ. Είναι στην Ταϊβάν και είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής laptop στον κόσμο. Φτιάχνει περίπου το 1/3 από τα laptop της παγκοσμίου παραγωγής. H ΚΟΥΑΝΤΑ φτιάχνει τα περισσότερα laptop για την DELL και την ΗΡ. Και πότε θα παραχθούν τα πρώτα; Ελπίζουμε την άνοιξη να έχουμε ένα πλήρως λειτουργικό πρωτότυπο. Εκείνο που μας λείπει αυτήν τη στιγμή είναι η οθόνη, στην οποία υπάρχει ένας νεωτερίστικος σχεδιασμός που έγινε από μας. Τον Δεκέμβριο θα αρχίσει η παραγωγή και τον Ιανουάριο του 2007 θα έχουν φθάσει παντού. Δεν κρύβει και προβλήματα η εικόνα ενός σχολείου που όλα τα παιδιά βρίσκονται μπροστά σε ένα laptop; Δεν με απασχολεί τι θα κάνουν τα παιδιά με τον υπολογιστή τους. Αν θέλουν την ώρα που παραδίδει ο καθηγητής να κάνουν σχόλια μεταξύ τους, θα μπορούν να το κάνουν. Δηλαδή θα ανοίγεις το laptop σου και θα βλέπεις ότι υπάρχουν άλλα 50 ανοιχτά γύρω γύρω, αυτός έχει το τάδε αρχείο και μπορείς αυτόματα να επικοινωνήσεις, να ανταλλάξεις αρχεία. Ασύρματα και αυτορυθμιζόμενα. Τα καινούργια αυτοκίνητα έχουν υπολογιστές στα προσκέφαλα των μπροστινών καθισμάτων. Ο μπαμπάς οδηγεί και τα παιδιά πίσω παίζουν παιγνίδια ή βλέπουν ταινίες στο πίσω κάθισμα. Δεν είναι λίγο θλιβερή αυτή η εικόνα; Το δέχομαι. Αλλά σκέψου λίγο μήπως τα κρίνουμε όλα με τα δικά μας δεδομένα; Βγήκαμε στην αρχή και λέγαμε ότι τα παιγνίδια καταστρέφουν τη δυνατότητα της κριτικής σκέψης και τον τελευταίο καιρό έχουν βγει πολλές μελέτες που δείχνουν ότι τα ηλεκτρονικά παιγνίδια κάνουν τα παιδιά πιο γρήγορα στη σκέψη. Ναι, αλλά πιο μοναχικά ενδεχομένως. Όχι απαραίτητα. Καταλαβαίνω ότι υπάρχει κόσμος που είναι εθισμένος, που προτιμάει να μιλήσει μέσα από τον υπολογιστή παρά να βγει έξω. Αυτός που το κάνει αυτό, συνήθως έχει κάποια φοβία. Αν δεν υπήρχε ο υπολογιστής ίσως δεν θα μιλούσε καθόλου. Εγώ όλα αυτά τα χρόνια έχω επαφή με τους περισσότερους φίλους μου στην Ελλάδα μέσω του υπολογιστή. Εάν δεν είχα αυτή την επικοινωνία, θα είχα τινάξει τα μυαλά μου στον αέρα. «Στην Ελλάδα το 50% των σπιτιών θα μπορεί να αποκτήσει υπολογιστή» H Ελλάδα έχει ενδιαφερθεί για το laptop 100; Ο Βασίλης Ασημακόπουλος, ο γενικός γραμματέας για την «Κοινωνία της Πληροφορίας», θέλει να πάρει λάπτοπ για όλα τα παιδιά της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Τα χρήματα υπάρχουν μέσω του Γ' Κοινοτικού Πλαισίου, αλλά προσπαθεί να βρει φόρμουλα εκταμίευσής τους.
ΤΑ ΝΕΑ , 14/01/2006 | ||||||||||||
