 
| ||||||
Θέλουν να παράγουν γενετικώς σχεδιασμένα αλλά υγιεινά τρόφιμα, που δεν θα προκαλούν αλλεργίες. Kαλαμπόκι, ρύζι, σόγια, σογιέλαιο και ντομάτες οι πρώτοι υποψήφιοι Στην εποχή των «πειραγμένων» Έρχονται τα ωφέλιμα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα ANDREW POLLACK Στο ξεκίνημα της εποχής των γενετικώς σχεδιασμένων τροφών, οι επιστήμονες οραματίζονταν πολλά είδη υγιεινών και νόστιμων προϊόντων, ανάμεσά τους ντομάτες που καταπολεμούν τον καρκίνο, φρούτα που δεν σαπίζουν, τηγανητές πατάτες με λιγότερα λιπαρά, ακόμα και φασόλια που προκαλούν λιγότερα αέρια.
Προς το παρόν, οι περισσότερες από τις γενετικώς τροποποιημένες καλλιέργειες έχουν αποδώσει οφέλη κυρίως στους αγρότες, βοηθώντας τους να ελέγξουν τα αγριόχορτα και τα έντομα. Τώρα όμως, και αφού έχουν ξοδευθεί εκατομμύρια δολάρια, είναι έτοιμη η επόμενη γενιά των βιοτεχνολογικών καλλιεργειών - η πρώτη με άμεσα οφέλη για τους καταναλωτές. Ισχυρή αντίσταση. H λίστα βέβαια είναι πολύ μικρότερη από ό,τι σχεδιαζόταν αρχικά, καθώς η ανάπτυξή τους αποδείχθηκε ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση. H αντίσταση στα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα, οι τεχνικές δυσκολίες, τα νομικά και επιχειρηματικά εμπόδια, αλλά και η παραγωγή βελτιωμένων τροφών χωρίς τη βοήθεια της Γενετικής Μηχανικής είναι μερικά από τα εμπόδια. «Λόγω ισχυρής αντίστασης, πολλές εταιρείες αναγκάστηκαν να βάλουν στο ράφι τα σχέδιά τους τα τελευταία τρία χρόνια» λέει ο Σ. Πράκας, υπεύθυνος βιοτεχνολογικών φυτικών ερευνών στο Πανεπιστήμιο Τασκέγκι στην Αλαμπάμα. Πολύπλοκη υπόθεση. Υπάρχουν και τεχνικές δυσκολίες στην παραγωγή υγιεινών τροφίμων που δεν προκαλούν αλλεργίες. «Για να αλλάξουμε τη σύνθεση μιας τροφής, δεν αρκεί να εισαγάγουμε ένα γονίδιο που θα κάνει το φυτό ανθεκτικότερο στα έντομα. Είναι πολύ πιο πολύπλοκη υπόθεση» προσθέτει ο ερευνητής. Το 2002 ο Έλιοτ Χέρμαν και οι συνεργάτες του σχεδίασαν σόγια που δεν προκαλεί αλλεργία, αλλά το πρόγραμμά τους μπήκε στην άκρη επειδή οι εταιρείες παιδικών τροφών - υποψήφιοι πελάτες - αποφάσισαν να αποφύγουν τα βιοτεχνολογικά προϊόντα. Αραβόσιτος. H επόμενη γενιά αυτών των καλλιεργειών - ιδίως αυτές που παράγουν υγιεινά ή νόστιμα τρόφιμα - θα μπορούσε να αλλάξει τη διάθεση των καταναλωτών απέναντι στη Γενετική Μηχανική. Οι καταναλωτές όμως θέλουν αποδείξεις πως τα νέα τρόφιμα είναι πράγματι ωφέλιμα για τον άνθρωπο και όχι μόνο για τους αγρότες. H Monsanto κέρδισε την ομοσπονδιακή έγκριση στην Αμερική για να προχωρήσει σε παραγωγή γενετικώς σχεδιασμένου αραβοσίτου με μεγάλη θρεπτική αξία. Το καλαμπόκι που τρώνε τα ζώα στα αγροκτήματα περιέχει αυξημένα επίπεδα λυσίνης, αμινοξέος με μεγάλη θρεπτική αξία. Σογιέλαιο. Επόμενο στη λίστα είναι το σογιέλαιο που θα χρησιμοποιείται για υγιεινά προϊόντα αρτοποιίας και για τηγανητές τροφές. Στόχος των επιστημόνων είναι να αποτρέψουν την υδρογόνωση του λαδιού, διαδικασία που παράγει επιβλαβή λίπη (τρανς λιπαρά οξέα) τα οποία υποχρεωτικά αναγράφονται στις ετικέτες των τροφίμων. Τόσο η Monsanto όσο και η DuPont έχουν αρχίσει την παραγωγή του σογιέλαιου. H Kellogg σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τα προϊόντα τους για να αφαιρέσει τα τρανς λιπαρά οξέα από τα τρόφιμα που παράγει. Τα έλαια αυτά περιέχουν ένα γονίδιο που τα κάνει ανθεκτικά στη χρήση του ζιζανιοκτόνου Roundup. Ωστόσο για την επόμενη γενιά σόγιας, που θα «αφαιρεί» τα τρανς λίπη από πολλά τρόφιμα, θα απαιτείται μεγαλύτερη γενετική τροποποίηση. Σύμφωνα με τις εταιρείες, αναμένονται στην αγορά σε 3 έως 6 χρόνια. Ω-3 από φύκια. Στη συνέχεια της λίστας, η Monsanto και η DuPont έχουν σόγια εμπλουτισμένη με υψηλά ποσοστά ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, που θεωρούνται ωφέλιμα για την καρδιά και τον εγκέφαλο. Αυτές οι ουσίες βρίσκονται άφθονες στα λιπαρά ψάρια, τα οποία με τη σειρά τους τις παίρνουν από τα φύκια. Οι ερευνητές πιστεύουν πως η εισαγωγή γονιδίων άλγης στο φασόλι σόγιας θα παράγει σογιέλαιο πλούσιο σε ωμέγα-3 χωρίς τα τρόφιμα να μυρίζουν ψάρι. Άλλες... υποψηφιότητες στη λίστα της βιοτεχνολογίας είναι καλλιέργειες ανθεκτικές στην ξηρασία, πολύτιμες για την αφρικανική ήπειρο και για τις φτωχές χώρες ρύζι εμπλουτισμένο με βιταμίνη A που προλαβαίνει την τύφλωση. Κίνδυνοι για ανεπιθύμητες παρενέργειες Μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι επιστήμονες είναι η αλλαγή της γονιδιακής σύνθεσης των τροφών. Όταν το ζητούμενο είναι η ανθεκτικότητα στα ζιζάνια και η αντίσταση στα ζιζανιοκτόνα, αρκεί η προσθήκη ενός βακτηριακού γονιδίου στο φυτό. Για να τροποποιηθούν όμως τα θρεπτικά συστατικά της καλλιέργειας, μερικές φορές απαιτούνται πολλά γονίδια ώστε να αλλάξει ο μεταβολισμός σε ένα κύτταρο. Αυτό ενέχει κινδύνους για ανεπιθύμητες παρενέργειες. Οι εμπλουτισμένες καλλιέργειες πρέπει φυσικά να ικανοποιούν τις απαιτήσεις των καλλιεργητών για μεγάλες αποδόσεις, αλλά να έχουν και καλή γεύση όπως θέλουν οι εταιρείες τροφίμων. H γενετική μετάλλαξη είναι πολύπλοκη διαδικασία αλλά όχι ακατόρθωτη και μπορεί να αποδώσει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, λένε οι επιστήμονες. Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη. «Οι ισχυρισμοί της Monsanto και της DuPont είναι υπερβολικοί. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καλλιεργητές μπορούν με συμβατικές μεθόδους να εμπλουτίσουν τις τροφές με υγιεινά χαρακτηριστικά, με πολύ μεγαλύτερη επιτυχία από ό,τι η γενετική τροποποίηση» εξηγεί ο Γουίλιαμ Φρις, ερευνητής αναλυτής στην οργάνωση Φίλοι της Γης. Ήδη στο Μεξικό, επιστήμονες κατάφεραν να παραγάγουν αραβόσιτο πλούσιο σε λυσίνη με συμβατικές μεθόδους, παρόμοιο δηλαδή με το προϊόν της Monsanto. Σε μερικές περιπτώσεις, μόνο η επέμβαση και η προσθήκη νέων γονιδίων από άλλους οργανισμούς μπορεί να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, τονίζουν οι επιστήμονες. «Δεν μπορείς να προσθέσεις χαρακτηριστικά όπως τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα χωρίς να εισαγάγεις άλλα γονίδια. H Γενετική Μηχανική έχει περισσότερες δυνατότητες» λέει ο Έρικ Φίργουολντ, αντιπρόεδρος του τμήματος τροφίμων της DuPont. Επιμέλεια: Στέφανος Κρίκκης, Εύη Ελευθεριάδου ΤΑ ΝΕΑ , 18/02/2006 | ||||||
