 
| ||||
Οι συμπράξεις Δημοσίου - Ιδιωτών αλλάζουν το τοπίο στα έργα μεταφορών Της Νίκης Παπανικολάου Νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες για τον ιδιωτικό τομέα οι οποίες προηγουμένως αποτελούσαν αποκλειστικό προνόμιο του Δημοσίου, αλλά και αξιοποίηση των πάγιων περιουσιακών στοιχείων του που συντηρούνται σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους εκτιμάται ότι μπορούν να αποφέρουν οι Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, Πάνο Παπαδάκο, η στροφή αυτή προς την οδό της συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για τη συγχρηματοδότηση μεγάλων κυρίως συγκοινωνιακών έργων αποτελεί στις παρούσες συνθήκες τη διέξοδο σε μια σειρά περιορισμών, όπως έλλειψη των απαιτούμενων κεφαλαίων για την υλοποίηση σημαντικών έργων υποδομής, έκθεση του Δημοσίου στους σημαντικούς κινδύνους που συνεπάγεται η κατασκευή και λειτουργία-συντήρηση κάθε τέτοιου έργου, χαμηλό επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών σε πλήθος περιπτώσεων που το Δημόσιο αναλαμβάνει την πλήρη ευθύνη για τη λειτουργία και συντήρηση σημαντικών έργων συγκοινωνιακής υποδομής. Άλλωστε, όπως τονίζει ο πρώην πρόεδρος του ΤΕΕ και πρώην υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, Ευάγγελος Κουλουμπής, «στη χώρα μας υπάρχει ακόμα η ανάγκη κατασκευής βασικών έργων υποδομής. Δεν υπάρχει όμως στο Δημόσιο η ρευστότητα για να τα χρηματοδοτήσει. Και ούτε ανώδυνα μπορεί το κράτος να δανειστεί και να αυξήσει το ήδη τεράστιο δημόσιο χρέος. Το Δημόσιο λοιπόν δεν έχει χρήματα, πόροι όμως υπάρχουν και στις τράπεζες και σε ιδιώτες που ενδιαφέρονται για την αξιοποίηση των κεφαλαίων τους». Η κατασκευή δημοσίων έργων από ιδιώτες με τη μέθοδο των Συμπράξεων αναμένεται ότι θα συμβάλλει επίσης στην ανακούφιση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων προκειμένου να συνεχιστούν έργα που είναι εν εκτελέσει. Η μέθοδος των Συμπράξεων είναι ευρύτατα διαδεδομένη παγκοσμίως με ιδιαίτερη ανάπτυξη στις ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Γαλλία, Δανία, Πορτογαλία, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή και η Διεθνής Τράπεζα ευνοούν και προωθούν την εκτέλεση δημοσίων έργων με τη συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων. Η ΑΤΤΙΚΗ ΟΔΟΣ Η Αττική Οδός αποτελεί ένα από τα πρώτα δείγματα της συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που καταδεικνύει ότι μπορεί να εξασφαλιστεί η κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση σημαντικών έργων συγκοινωνιακής υποδομής με επιτυχία, δηλαδή με την παροχή στους χρήστες ενός έργου που παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες, αυξημένο βαθμό ασφάλειας και σωστή και έγκαιρη συντήρηση. «Η περίπτωση της Αττικής Οδού παρέχει την ευκαιρία και εμπειρία για διαμόρφωση ακόμα καλύτερων όρων για έργα ΣΔΙΤ, εξασφαλίζοντας οφέλη και για τις δύο πλευρές, αλλά κυρίως για τους χρήστες στους οποίους απευθύνεται το έργο», επισημαίνει ο κ. Παπαδάκος. Δύο είναι οι βασικές κατηγορίες έργων που υλοποιούνται μέσω ΣΔΙΤ: Τα ανταποδοτικά έργα (έργα για τη χρήση των οποίων καταβάλλεται σχετικό αντίτιμο από το χρήστη, π.χ. αυτοκινητόδρομοι με διόδια, αεροδρόμια και τα μη ανταποδοτικά έργα (νοσοκομεία, σχολεία, δικαστήρια, φυλακές). Σ' αυτή την περίπτωση των έργων ο ιδιωτικός τομέας αναλαμβάνει τη χρηματοδότηση, τη μελέτη, την κατασκευή και τη συντήρηση για ένα διάστημα (συνήθως 20 έως 30 ετών) και το Δημόσιο καταβάλλει ετήσιο μίσθωμα. Η μέθοδος των ΣΔΙΤ προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα, καθώς περιορίζονται οι υπερβάσεις κόστους και χρόνου κατασκευής, βελτιώνεται η ποιότητα των κατασκευών και των παρεχόμενων υπηρεσιών. Βασική όμως προϋπόθεση για την προώθηση έργων μέσω ΣΔΙΤ είναι να εντάσσονται σε ένα μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. «Θα έπρεπε να υπάρχουν κανόνες για τη σωστή εφαρμογή τους, όπως για παράδειγμα να προηγείται υποχρεωτικά μελέτη κόστους- οφέλους από την οποία να προκύπτει η σκοπιμότητα εφαρμογής της μεθόδου», τονίζει ο κ. Κουλουμπής. Επίσης, να καθορίζεται ποιος αποφασίζει για τις προδιαγραφές αυτών των έργων και ποιος τις συντάσσει, να οριστούν κριτήρια (οικονομικά και κατασκευαστικής ικανότητας) για τη συμμετοχή των ιδιωτών, αλλά και για την κατανομή των κινδύνων μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Παράλληλα, να υπάρχει ίδια φορολογική μεταχείριση μεταξύ Ελλήνων και ξένων επενδυτών και τέλος, το Δημόσιο να παραλαμβάνει το έργο μετά το πέρας του χρόνου παραχώρησης σε άριστη κατάσταση. Την εξασφάλιση προϋποθέσεων θέτει και ο Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, καθώς πιστεύει ότι η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα μπορεί να προσφέρει μόνον πλεονεκτήματα εφόσον εξασφαλιστούν ζητήματα όπως η διασφάλιση της συμμετοχής ομίλων εταιρειών και οργανισμών που διαθέτουν σημαντική εμπειρία όχι μόνο στην υλοποίηση των έργων αλλά και στη λειτουργία τους και η διαμόρφωση ενός ανεξάρτητου φορέα που θα ελέγχει για λογαριασμό του Δημοσίου, τόσο την υλοποίηση, όσο κυρίως τη λειτουργία του (πχ. επιτήρηση ελάχιστων λειτουργικών επιδόσεων σε θέματα επιπέδου εξυπηρέτησης, καθυστέρησης λόγω εργασιών συντήρησης – ανακατασκευών, ατυχημάτων κλπ.) ΕΡΓΑ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΜΕΣΩ ΣΔΙΤ Με την προϋπόθεσηότι εξασφαλίζονται οι πρηγούμενες συνθήκες και έχουν προηγηθεί κατάλληλες χρηματοοικονομικές μελέτες και μελέτες καθορισμού ζήτησης για κάθε έργο, οι ΣΔΙΤ θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στην υλοποίηση πλήθους βασικών έργων συγκοινωνιακής υποδομής όπως αυτοκινητόδρομοι, μεγάλα τεχνικά έργα, (γέφυρες, σήραγγες) δίκτυα μέσων σταθερής τροχιάς (μετρό, τραμ) αεροδρόμια, λιμενικές εγκαταστάσεις, χώροι στάθμευσης. «Σε αυτά θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και τα έργα που θα αφορούν αποκλειστικά στη διαχείριση (λειτουργία ή και συντήρηση) υφιστάμενων υποδομών μεταφορών» αναφέρει ο κ. Παπαδάκος, με στόχο την εξασφάλιση εσόδων για το Δημόσιο σε συνδυασμό με την παροχή βελτιωμένων υπηρεσιών στους χρήστες (πχ. αεροδρόμια, σιδηροδρομικές μεταφορές, αστικές συγκοινωνίες), με την προϋπόθεση της εγγυημένης ασφάλειας στη λειτουργία τους. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της επανένταξης της σιδηροδρομικής υποδομής στο βρετανικό δημόσιο μετά τα σοβαρά ατυχήματα στα οποία οδήγησε η ανεπιτυχής εκμετάλλευσή του από τον ιδιωτικό τομέα. ΚΕΡΔΟΣ, 28/12/2005 | ||||